كليدواژه :
يخ بندان تابشي , يخ بندان فرارفتي , روز شمار يخ بندان , اردبيل
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: از آنجا كه مخاطره ي يخ بندان زندگي انسان ها، فعاليت هاي عمراني، رشد محصولات زراعي و مصرف انرژي به خصوص توزيع آن را را متاثر مي كند؛ لذا آگاهي از رخداد يخ بندان و پيش بيني تاريخ وقوع يخ بندان ها به تفكيك انواع آن كمك شاياني به مديريت اين پديده مي كند. در اين پژوهش براي اولين بار، پارامترهاي موثر بر يخ بندان و به تفكيك نوع يخ بندان ها محاسبه شده و همچنين دوره بازگشت يخ بندان با سطوح احتمالات مختلف، براي هر دو نوع يخ بندان تابشي و فرارفتي صورت گرفته است.
روش بررسي: در اين پژوهش پس از بررسي دماهاي حداقل در ايستگاه هاي سينوپتيك استان اردبيل، تاريخ هاي عبور دماي صفر درجه و كم تر براي اولين بار در پاييز و آخرين بار در بهار استخراج و بر اساس نوع يخ بندان تفكيك شدند. در ادامه سري هاي زماني آغاز و خاتمه يخ بندان هاي فرارفتي و تابشي با توزيع هاي آماري برازش شده و مناسب ترين توزيع انتخاب و تاريخ هاي آغاز و خاتمه ي يخ بندان در سطوح احتمالاتي 50 ، 70، 80، 90 و 99 درصد با استفاده از توزيع نرمال در پايگاه آماري smada محاسبه شد.
يافته ها: براساس نتايج تحقيق، بيشتر ين و كمترين فراواني روزهاي يخ بندان به ترتيب مربوط به ايستگاه هاي خلخال و پارس آباد و در رژيم ماهانه يخ بندان، بيشترين و كمترين فراواني روزهاي يخ بندان به ترتيب در ژانويه و اكتبر است. واكاوي رخداد يخ بندان هاي تاريخي نشان داد زودترين تاريخ آغاز يخ بندان هاي تابشي و فرارفتي (خلخال) به ترتيب در 19 سپتامبر و 10 اكتبر و ديرترين آغاز (پارس آباد) به ترتيب در 12 نوامبر و 12 دسامبر رخ داده است.
بحث و نتيجه گيري: به طور كلي در استان اردبيل 47 درصد يخ بندان ها با يخ بندان تابشي و 53 درصد با يخ بندان فرارفتي آغاز مي شوند كه اين مساله خطر سرمازدگي محصولات كشاورزي در اواخر فصل تابستان را در اين استان افزايش ميدهد و بايستي در پاييز قبل از فرارفت هواي سرد (25 مهر، بر اساس نتايج اين پژوهش)، محصولات كشت تابستانه برداشت شوند. 73 درصد يخ بندان ها با يخ بندان تابشي و 27 درصد با يخ بندان فرارفتي خاتمه يافته اند و در فصل بهار، امكان مبارزه با يخ بندان هاي تابشي و كاهش چشمگير خسارات وجود دارد. بر اساس تحليل احتمالات وقوع يخ بندان، اولين يخ بندان هاي تابشي و فرارفتي در ايستگاه سينوپتيك اردبيل با احتمال 90% به ترتيب در 18 و 23 آبان رخ ميدهد. تاريخ شروع يخ بندان فرارفتي در ايستگاه اردبيل با احتمال 50%، 9 آبان، در پارس آباد 22 آذر، در خلخال 26 مهر و در مشگين شهر 18 آبان است.
چكيده لاتين :
Background and Purpose: Since frost hazard can affect the human life, construction activities, agriculture and energy consumption and its distribution, being aware of the time of occurrence of frost can help in managing this hazard. In the present research, for the first time, effective parameters on frost separating advection or radiation types and return periods with probability of occurrence are calculated.
Data and Methodology: In this research, using synoptic stations minimum temperatures in Ardabil province, dates of frost for the first time in the fall and last time in spring extracted and frosts were separated by their types (Radiation or Advection). Principal Component Analysis (PCA) was implemented on all meteorological variables in frosty days for each station. Time series of beginning and end of radiation and advection frosts using statistical distributions were analyzed and best fit distribution were selected and calculated in SMADA website.
Findings: The highest and lowest frequency of frost days, respectively have happened in Khalkhal and Parsabad stations. Monthly frost analysis showed that the highest and lowest frequency of frost days respectively happened in January and October. The earliest date for the beginning of radiation frosts and advection frost (Khalkhal), respectively, have happened on September 19 and October 10 and latest date for the beginning (ParsAbad) respectively, happened on November 12 and December 12.
Discussion and Conclusion: Generally, in Ardabil province 47% of frosts started with radiation frost and 53% started with advection frost which can increase the danger of frost in late summer crops. Products must be harvested before the cold air advection (5 October, based on the results of this study). 73% of frosts were terminated with radiation frosts and 27% were terminated with advection frosts which can be concluded in the spring time. It is possible to combat the radiation frosts and there is a significant reduction in losses. Based on the analysis of probability of frost occurrence, first radiation and advection frost in Ardabil with 90% probability, respectively, will occur at 18th and 23th of October. Advection frost date average of Ardabil station with a probability of 50% is 9th of November, in Pars-Abad, 1st of December, in Khalkhal, 26th of October and on 18th of November in Meshkin Shahr station.
