اثر تنش خشكي و محلول‌پاشي سولفات روي بر برخي صفات فيزيولوژيكي، مورفولوژيكي و عملكرد روغن گشنيز (Coriandrum sativum L.)

Effect of water deficit stress and foliar application of zinc sulfate on physiological and morphological traits and oil yield of coriander (Coriandrum sativum L.)

آزمايش مزرعه‌اي به‌صورت اسپليت‌پلات بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1395 در اردبيل اجرا گرديد تا شاخص‌هاي فيزيولوژيكي و مورفولوژيكي و عملكرد روغن گشنيز در واكنش به محلول‌پاشي روي و محدوديت آب ارزيابي شوند.فاكتورهاي آزمايش شامل چهار سطح آبياري (آبياري بعد از 70، 100، 130 و 160 ميلي‌متر تبخير از تشتك كلاس A) و سه سطح محلول‌پاشي روي (شاهد (محلول‌پاشي با آب)، محلول‌پاشي با غلظت سه در هزار (1Zn) و محلول‌پاشي با غلظت شش در هزار (2Zn)) بودند.تيمارهاي آبياري و محلول‌پاشي به ترتيب در كرت‌هاي اصلي و فرعي قرار گرفتند.كاهش فراهمي آب به افت محتواي نسبي آب برگ و شاخص كلروفيل برگ منجر شد. با اين حال، محتواي پرولين برگ تحت شرايط آبياري محدود افزايش يافت. ميانگين شاخص كلروفيل برگ به-طور معني‌داري با كاربرد روي با غلظت شش در هزار نسبت به شاهد افزايش پيدا كرد.كاهش دسترسي به آب به افت ميانگين ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد برگ و عملكرد دانه منجر گرديد. محلول‌پاشي با روي با غلظت شش در هزار موجب افزايش معني‌دار ارتفاع بوته وعملكرد دانه شد. درصد روغن دانه گشنيز تحت تنش خشكي افزايش يافت، ولي عملكرد روغن در نتيجه تنش كم‌آبي كاهش پيدا كرد. عملكرد روغن با كاربرد روي با غلظت شش در هزار افزايش معني‌داري يافت. بنابراين، محلول‌پاشي روي با غلظت سه در هزار در مناطق با آب و هوا و خاك مشابه محل اجراي طرح براي بهبود توليد عملكرد دانه و روغن گشنيز تأكيد كرد. اين امر در شرايط محدوديت آب داراي اهميت بيشتري مي‌باشد.

Field experiment was carried out as split-plot based on randomized complete block design with three replications in 2017, to evaluate physiological and morphological performance and oil yield of coriander, in response to water limitation and foliar application of zinc. Treatments were four levels of water supply (irrigation after 70, 100, 130 and 160 mm evaporation from class A pan) and three levels of zinc foliar application (control (foliar application of water), foliar application of zinc with 3 g ZnSo4/L (Zn1) and foliar application of zinc with 6 g ZnSo4/L (Zn2)).Irrigation and foliar application treatments were allocated to main and sub plots, respectively. Decreasing water availability resulted in decreasing leaf relative water content and chlorophyll content. However, proline content of leaves enhanced under limited irrigation conditions. Mean leaf chlorophyll content significantly enhanced by exogenous spray of zinc with 6 g ZnSo4/L, compared with control. Decreasing water supply led to reduction in plant height, stem diameter, number of leaves per plant and grain yield. Foliar application of zinc with 6 g ZnSo4/L caused significant increase in plant height and grain yield. Oil percentage in the grains of coriander increased as a result of water deficit, but grain oil yield decreased with increasing irrigation intervals. Oil yield significantly enhanced by foliar application of zinc with 6 g ZnSo4/L. There was no significant difference between 3 and 6 g ZnSo4/L foliar application of zinc.This would become more important under conditions where water availability is limited.