پديد آورندگان :
رستمي پور، اكرم دانشگاه ياسوج - گروه زراعت و اصلاح نباتات، ياسوج , مرادي، علي دانشگاه ياسوج - گروه زراعت و اصلاح نباتات، ياسوج , عيسوند، حميدرضا دانشگاه لرستان - گروه زراعت و اصلاح نباتات، خرم آباد
چكيده فارسي :
حالت خواب به‌عنوان يك شيوه اجتناب از تنش‌هاي اقليمي اهميت زيادي در حفظ گونه‌هاي گياهي دارد كه شامل خواب فيزيولوژيكي، فيزيكي، مورفولوژيكي و مورفوفيزيولوژيكي مي‌باشد. سختي پوسته بذر يكي از دلايل اصلي بروز خواب در گياهان خانواده لگومينوز است. يكي از سازوكارهاي اصلي شكست خواب بذر در گياهان خانواده لگومينوز استفاده از تيمارهاي خراش‌دهي است. از آن‌جايي كه كمبود اكسيژن از عوامل القاءكننده خواب است، تيمار خراش‌دهي به‌واسطه تسهيل در تبادل گازها به‌ويژه اكسيژن و دي‌اكسيد كربن، سبب برطرف شدن خواب بذر و در نهايت افزايش درصد جوانه‌زني مي‌گردد. پرايمينگ با اسيد جيبرليك نيز در شكست خواب فيزيولوژيك در گونه‌هاي گياهي كه دچار خواب مي‌باشند مؤثر واقع شده و موجب جوانه‌زني مي‌شود. بدين منظور هدف از اين تحقيق بررسي شكست خواب، جوانه‌زني و يافتن مناسب‌ترين تيمار جهت برطرف نمودن خواب بذر سه اكوتيپ گون مرتعي مي‌باشد.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر در سال 1392 در آزمايشگاه زراعت دانشكده كشاورزي دانشگاه لرستان به‌صورت فاكتوريل دو عاملي در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرارانجام شد. عامل اول شامل سه اكوتيپگون مرتعي سميرم، دماوند و زنجان و عامل دوم شامل تيمارهاي شكست خواب بود. تيمارهاي اعمال شده عبارت بودند از: شاهد، خراش‌دهي مكانيكي (خراش‌دهي با سمباده) به‌همراه سرمادهي به‌مدت زمان‌هاي 10، 20 و 30 روز در دماي 4 درجه سلسيوس ، خراش‌دهي مكانيكي به‌همراه اسيد جيبرليك با غلظت 400 و 500 ميلي‌گرم در ليتربه‌مدت زمان 48 ساعت، خراش‌دهي شيميايي با اسيد سولفوريك 96 درصد به‌مدت زمان‌هاي 2 و 4 دقيقه، خراش‌دهي مكانيكي به‌همراه نيترات پتاسيم 2 درصد به‌مدت زمان 72 ساعت، خراش‌دهي مكانيكي به‌همراه اسيدجيبرليك 400 ميلي‌گرم در ليتر به‌مدت زمان 48 ساعت با سرمادهي 20 روز. صفات اندازه‌گيري شده شامل درصد جوانه‌زني، ميانگين زمان جوانه‌زني، طول گياهچه، وزن تر گياهچه، وزن خشك گياهچه و فعاليت آنزيم آلفاآميلاز بود.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه برهم‌كنش اكوتيپ در تيمار شكست خواب بذر براي كليه صفات معني‌دار گرديد. بر مبناي نتايج مقايسه ميانگين اكوتيپ دماوند در اكثر مؤلفه‌هاي جوانه‌زني نسبت به دو اكوتيپ سميرم و زنجان برتر بود. در مقايسه بين تيمارهاي اعمال شده، تيمار خراش‌دهي مكانيكي به‌همراه اسيد جيبرليك 400 ميلي‌گرم در ليتر بر افزايش برخي شاخص‌هاي جوانه‌زني و رشد گياهچه‌اي بيشترين تأثير را داشت. تيمار خراش‌دهي مكانيكي به‌همراه اسيد جيبرليك 400 ميلي‌گرم در ليتر با سرمادهي 20 روز نسبت به ديگر تيمارهاي اعمال شده سبب افزايش درصد جوانه‌زني كل در اكوتيپ سميرم با ميانگين 67/84 درصد شد و بر افزايش فعاليت آنزيم آلفاآميلاز تأثير بيشتري داشت.
نتيجه‌گيري: به‌نظر مي‌رسد خواب بذر گون از نوع فيزيولوژيك نباشد و افزايش جوانه‌زني مي‌تواند ناشي از خراش‌دهي مكانيكي در شكست خواب فيزيكي به‌علاوه اثر پرايمينگدر اثر دو عامل سرما و اسيد جيبرليك باشد.
چكيده لاتين :
Introduction: Seed dormancy, as a technique to avoid environmental stress, is important in preserving
plant species and could be of various types including physiological, physical, morphological and morphphysiological
dormancy. Seed testa hardness is one of the main causes of dormancy in leguminous family
plants. A common method for breaking seed dormancy in leguminous plants is the use of scarification
treatments. Given that oxygen deficiency is a factor that induces dormancy, scarification treatments through
acceleration of gas exchanges, especially oxygen and carbon dioxide, can reduce seed dormancy and finally
increase germination percentages. In addition, priming with gibberellic acid can help dormancy breaking in
plant species that have physiological dormancy, finally leading to germination. Therefore, the present study
investigated seed dormancy and germination to find the most appropriate treatment for the elimination of
seed dormancy in three ecotypes of Astragalus cyclophyllus.
Materials and Methods: A factorial experiment based on a completely randomized design with three
replications was carried out at Agriculture Laboratory of Lorestan University in 2013. The first factor was
three ecotypes of Astragalus Semirom, Damavand and Zanjan, and the second factor was seed dormancy
breaking treatments. The applied treatments were: control, (mechanical scarification plus chilling time with
10, 20 and 30 days prechilling at 4°C, mechanical scarification + gibberellic acid at concentrations of 400 and
500 ppm for 48 hours, scarification with sulfuric acid 96% for 2 and 4 min, mechanical scarification and 2%
potassium nitrate for 72 h, mechanical scarification and gibberellic acid 400 ppm for 48 h and 20 days
prechilling. The measured indices included germination percentage, mean germination time, seedling length,
seedling fresh weight, seedling dry weight and alpha-amylase activity.
Results: The results showed that the interactions between seed dormancy breaking treatments and
ecotype were significant for all the traits. Based on the results of mean comparison, Damavand ecotype
exhibited better performance in terms of most of the traits studied, as compared with Semirom and Zanjan
ecotypes. Compared with the treatments applied, mechanical scarification plus gibberellic acid 400 ppm was
more effective in germination parameters and seedling vigor index. Mechanical scarification and gibberellic
acid 400 ppm for 48 h along with 20 days prechilling increased total germination percentage by an average of
67.68% in Semirom ecotype and was more effective in increasing the activity of α-amylase enzyme.
Conclusion: It seems that seed dormancy of Astragalus cyclophyllus is not of physiological type and
increased germination can be due to mechanical scarification in physical dormancy breaking and priming
effect of prechilling and gibberellic acid.
