تحليل يكپارچه اثر بهبود راندمان آبياري بر شاخص‌هاي اعتمادپذيري و آسيب‌پذيري سيستم منابع آب با در نظر گرفتن نوسانات آبدهي (مطالعه موردي حوضه دز)

شبيه‌سازي يكپارچه سيستم‌هاي منابع آب ابزاري كارآمد در ارزيابي و اتخاذ گزينه‌هاي مختلف تصميم‌گيري و سياست‌ گزاري‌هاي كلان در راستاي دستيابي به توسعه پايدار حوضه آبريز است. از جمله سياست‌هاي مديريتي در حوضه‌هاي آبريز افزايش راندمان اراضي كشاورزي است. ارزيابي اين سياست‌ها با توجه به پيچيدگي عملكرد اجزا حوضه‌هاي آبريز و اندركنش آنها با يكديگر و نيز نوسانات آبدهي به‌دلايل مختلف از جمله تغييرات اقليم از حساسيت بسياري برخوردار است. با توجه به راندمان پايين آبياري در كشور ايران، اين مطالعه اثر سناريوهاي مديريتي شامل: افزايش بلند‌مدت راندمان آبياري تا 20 درصد در بازه‌هاي 5 درصدي و سناريوهاي نوسانات آبدهي شامل كاهش 5 و 10 درصد ميانگين آورد رودخانه‌هاي حوضه را بر شاخص‌هاي اعتمادپذيري و آسيب‌پذيري سيستم منابع آب حوضه دز براورد كرد. تركيب اين سناريوها در مدل WEAP به‌صورت يكپارچه شبيه‌سازي شد. سناريوها يكبار براي شبكه آبياري دز و بار ديگر براي كل اراضي كشاورزي حوضه دز شبيه‌سازي شدند. در سناريوهاي كاهش آورد با كاهش 5 و 10 ميانگين سالانه آورد، از ميزان اعتمادپذيري به‌ترتيب 5/69 و 18/89 درصد كاسته شد. بهبود راندمان آبياري 20 درصد در سناريويي كه آوردهاي فعلي را در نظر مي‌گيرد، موجب دستيابي به اعتمادپذيري 73/58 شد. در سناريو كاهش آورد 5 درصد، اعتمادپذيري به‌ازاي افزايش راندمان 20 درصد در شبكه، 3/8 درصد و به‌ازاي بهبود 15 و 20 درصد راندمان در كل اراضي كشاورزي، به‌ترتيب 8/3 و 7/5 درصد افزايش داشت. در سناريو كاهش آورد 10 درصد به‌ازاي بهبود راندمان 10، 15 و 20 درصد در شبكه آبياري، اعتمادپذيري بهترتيب 1/91، 3/8 و 5/7 درصد و به‌ازاي بهبود راندمان در كل اراضي كشاورزي حوضه بهترتيب 3/8، 9/46 و 13/2 درصد افزايش داشت. شاخص آسيب‌پذيري نيز در كليه سناريوها بين 25 تا 31 درصد متغير بود كه اين نوسان مورد تحليل سيستمي قرار گرفته است.