پديد آورندگان :
ميرعرب رضي، مينو داﻧﺸﮕﺎه ﮔﯿﻼن - ﭘﺮدﯾﺲ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ - ﮔﺮوه ﺑﯿﻮﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي، رﺷﺖ , شيرزاديان خرم آباد، رضا داﻧﺸﮕﺎه ﮔﯿﻼن - ﭘﺮدﯾﺲ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ - ﮔﺮوه ﺑﯿﻮﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي، رﺷﺖ , صبوري، حسين داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻨﺒﺪ - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮔﯿﺎﻫﯽ، ﮔﻨﺒﺪ ﮐﺎووس , ربيعي، بابك داﻧﺸﮕﺎه ﮔﯿﻼن - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي - گروه زراﻋﺖ و اﺻﻼحﻧﺒﺎﺗﺎت، رﺷﺖ , ﺣﺴﯿﻨﯽ ﻣﻘﺪم، ﺣﺴﯿﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻨﺒﺪ - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮔﯿﺎﻫﯽ، ﮔﻨﺒﺪ ﮐﺎووس
كليدواژه :
برنج , تجزيه به عامل‌ها , همبستگي , تجزيه خوشه‌اي , شوري , همبستگي
چكيده فارسي :
شوري يك عامل محدود كننده مهم در توليد بيشتر گياهان و از جمله برنج است. با توجه به محدود بودن سطح زير كشت، شناسايي ژنوتيپ‌هاي متحمل به تنش‌هاي محيطي و به‌ويژه شوري از اهميت زيادي برخوردار است. هدف از اجراي اين پژوهش، بررسي تنوع ژنتيكي بين 114 لاين نوتركيب حاصل از تلاقي ارقام طارم محلي × خزر تحت شرايط بدون تنش و تنش شوري هشت دسي زيمنس بر متر در مرحله رشد زايشي در قالب طرح كاملا تصادفي بود. تجزيه واريانس مركب صفات نشان داد كه اختلاف بين لاين‌ها براي تمامي صفات معني‌دار بود. بررسي ضرايب تغييرات ژنوتيپي نيز نشان داد كه بيشترين تنوع ژنتيكي در بين لاين‌هاي نوتركيب مورد مطالعه مربوط به صفات تعداد خوشه در بوته بود و در مقابل، صفات تعداد روز تا 50 درصد گلدهي كمترين تنوع ژنتيكي را در بين اين لاين‌ها نشان دادند. در شرايط بدون تنش و تنش بالاترين همبستگي ژنوتيپي و فنوتيپي عملكرد دانه با تعداد دانه پر دربوته مشاهده شد. براساس تجزيه خوشه‌اي عملكرد دانه‌ي لاين‌ها در شرايط نرمال، ژنوتيپ‌ها به چهار دسته و در شرايط شوري به سه دسته گروه‌بندي شدند. لاين‌هاي مربوط به گروه سوم در هر دو شرايط از ميانگين بالاتري نسبت به ميانگين كل برخوردار بودند. در مجموع، نتايج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد كه تنوع ژنتيكي قابل توجهي بين لاين‌هاي مورد مطالعه از نظر تحمل به شوري وجود دارد و مي‌توان از اين تنوع در برنامه‌هاي اصلاحي بعدي استفاده كرد. بر اين اساس، لاين‌هاي 83، 81، 56، 39، 37 و 89 حساس‌ترين و لاين‌هاي 107، 101، 16، 100، 84، 98، 47، 32، 14، 29، 95، 63، 5، 49، 92 و 10 متحمل‌ترين لاين‌ها به تنش شوري بودند و عملكرد و اجزاي عملكرد بالاتري داشتند. لاين‌هاي متحمل مستقيماً جهت كشت در مزارع شور و يا جهت انتقال تحمل به شوري به ارقام تجاري از طريق برنامه‌هاي اصلاحي آينده پيشنهاد مي‌شوند.
چكيده لاتين :
Salinity is an important limiting factor in the production of more plants, including rice. Due to the limited amount of cultivated area, identification of tolerant genotypes to environmental stresses and especially salinity is very important. The aim of this study was to investigate the genetic diversity among 114 recombinant lines derived from the intersection of local Tarom × Khazar cultivars under non stress conditions and salinity levels of 8 dS/m in reproductive stage in a completely randomized design. Combined analysis of variance showed that the differences between lines was significant for all traits. Genotypic variation coefficients also showed that the highest genetic variation among the evaluated recombinant lines was related to the number of panicles per plant. In contrast, days to 50% flowering showed the least genetic variation among these lines. In non stress and stress conditions, the highest genotypic and phenotypic correlation coefficient was observed between grain yield and number of fill grain in seedlings. Based on the cluster analysis of grain yield, the lines were classified into four groups under normal conditions and were classified into three groups under salinity conditions. The third-party lines in both cases had a higher average than the overall average. In general, the results of this study showed that there is a significant genetic variation between the studied lines in terms of salt tolerance and this variety can be used in subsequent corrective programs. Accordingly, lines 83, 81, 56, 39, 37 and 89 were the most sensitive lines and lines 107, 101, 16, 100, 84, 98, 47, 32, 14, 29, 95, 63, 5, 49, 92 and 10 were the most tolerant lines to salinity stresses of 8 dS/m and they also had higher yields and yield components. Strained lines are proposed directly for cultivating saline or for transferring salt tolerance to commercial cultivars through future breeding programs.
