پديد آورندگان :
مطلبي نيا، سارا داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﻘﻖ اردﺑﯿﻠﯽ - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه اﺻﻼحﻧﺒﺎﺗﺎت، اردﺑﯿﻞ , سفاليان، اميد داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﻘﻖ اردﺑﯿﻠﯽ - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه اﺻﻼحﻧﺒﺎﺗﺎت، اردﺑﯿﻞ , اصغري، علي داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﻘﻖ اردﺑﯿﻠﯽ - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه اﺻﻼحﻧﺒﺎﺗﺎت، اردﺑﯿﻞ , رﺳﻮل زاده، ﻋﻠﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﻘﻖ اردﺑﯿﻠﯽ - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ - گروه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آب، اردﺑﯿﻞ , فتحي، بهرام داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﻘﻖ اردﺑﯿﻠﯽ - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ، اردﺑﯿﻞ
كليدواژه :
تنش خشكي , شاخص تحمل خشكي , كلزا , نشانگرهاي ISSR
چكيده فارسي :
در تحقيق حاضر، به‌منظور ارزيابي شاخصهاي تحمل به خشكي در ارقام كلزا و ارتباط آن‌ها با نشانگرهاي ISSR، 12 ژنوتيپ با استفاده از آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در 3 سطح آبياري (شاهد و آبياري بعد از تخليه 60 و 85 درصد رطوبت) در گلخانه ي دانشگاه محقق اردبيلي مورد بررسي قرار گرفتند. ارزيابي ژنوتيپها از نظر تحمل به خشكي توسط شاخص هاي كمي شامل ميانگين حسابي (MP)، ميانگين هندسي (GMP)، حساسيت به تنش (SSI)، تحمل به تنش (STI) و شاخص تحمل (TOL) صورت گرفت. تجزيه واريانس در هر پنج شاخص محاسبه شده مورد بررسي بر اساس طرح كاملاً تصادفي در دو سطح تنش، بين ارقام اختلاف معنيدار مشاهده شد. با توجه به نتايج مقايسه ميانگين در هر دو سطح تنش، رقم SLMO46 با داشتن بيشترين مقدار شاخصهاي MP و STI و ميزان پايين TOL به‌عنوان مقاومترين و رقم كارون با داشتن بيشترين مقدار شاخص SSI، حساسترين رقم شناخته شد. با توجه به نتايج به‌دست آمده از تجزيه به عامل ها نيز در سطح اول ژنوتيپ ساريگل 32 و تا حدودي ژنوتيپ كارون و در سطح دوم رقم طلايه و تا حدودي رقم ساريگل 32 به‌عنوان ژنوتيپهاي حساس و در هر دو سطح ژنوتيپ SLMO46 مقاوم به تنش شناخته شدند. همبستگي فنوتيپي عملكرد دانه در شرايط تنش و بدون تنش خشكي در دو سطح با 5 شاخص بررسي گرديد. در شرايط تنش اول عملكرد دانه با شاخصهاي بهره وري متوسط، ميانگين هندسي بهره وري و شاخص تحمل تنش همبستگي مثبت و معنيدار نشان داد. در شرايط تنش دوم نيز شرايط مانند تنش اول بود با اين تفاوت كه همبستگي معنيداري بين شاخص هاي تحمل و تحمل خشكي به دست نيامد. تجزيه همبستگي كانونيك در رابطه با شاخصهاي خشكي و نشانگرهاي مولكولي در پنج نشانگر (5، 9، 11، 14 و 19) كه داراي بيشترين درصد چندشكلي بودند با استفاده از ضرايب تابع اول انجام شد. از تكنيك ISSR-PCR براي شناسايي برخي از نشانگرهاي مولكولي مرتبط با شاخص هاي تحمل خشكي استفاده شد. در مجموع از 18 آغازگر ISSR استفاده گرديد كه 106 نوار واضح و قابل امتيازدهي توليد كردند و از اين ميان 60 نوار (168/53 درصد) چندشكل بودند. در نهايت با توجه به نتايج به‌دست آمده، از نشان گرهاي مذكور ميتوان در برنامه‌هاي پرورش كلزا در جهت تحمل خشك‌سالي استفاده كرد.
چكيده لاتين :
In the present study, in order to evaluate the drought tolerance indices and their relationship with ISSR markers, 12 rapeseed genotypes were studied using a factorial experiment based on completely randomized block design under the three irrigation treatments (control and irrigation after drainage of 60 and 85% moisture content) in the greenhouse of Mohaghegh Ardabili University, Iran. Drought tolerance genotypes were evaluated by quantitative indices including MP, GMP, SSI, STI and TOL. Cultivars in all five of indices at two levels of stress exhibited significant differences. Regarding the results of the mean comparison at both levels of stress, SLMO46 was identified as the most resistant cultivar with the highest amount of MP and STI, and Karun was the most sensitive one with the highest amount of SSI index. According to the results of factor analysis, in the first level of stress, Sarigol32 and Karun were sensitive, and in the second level of stress, Talaye and Sarigol32 were sensitive as well. SLMO46 was known to be resistant to stress in both levels of stress. Phenotypic correlation of grain yield under stress and non-stress conditions was investigated in two levels of stress with 5 drought indices. In first level of stress condition, grain yield had a positive and significant correlation with mean productivity, geometric mean of productivity and stress tolerance index. In the second level of stress condition, the same correlation was observed with the difference that there was no significant correlation between drought tolerance and tolerance indices. Canonical correlation analysis was performed between drought indices and molecular markers. Five ISSR primers (5, 9, 11, 14 and 19) with the highest polymorphic percentages were used for calculation using the first factor coefficients. ISSR-PCR was used to identify some of the molecular markers associated with drought tolerance indices. A total of 106 clear and score-able loci were amplified by 18 ISSR primers, of which 60 bands (56.6%) were polymorphic. Finally, according to the results, these markers can be used in rapeseed breeding programs for drought tolerance.
