ارزيابي عدالت محيط‌زيست در شهر تهران مبتني بر توزيع فضايي آلودگي هوا و صدا

The Assessment of Environmental Justice in Tehran Based on Spatial Distribution of Air and Noise Pollution

توسعة شتابان شهر تهران باعث افزايش آلودگي هوا و صدا و درنهايت توسعة ناپايدار شهري شده است. ازآنجاكه گروه‌هاي آسيب‌پذيرتر به‌دليل توزيع نامتناسب آلودگي هوا و صدا بيشتر در معرض آلودگي قرار مي‌گيرند؛ هدف نوشتار پيش رو بررسي ارتباط ميان آلودگي هوا و صدا با عوامل اجتماعي و اقتصادي در شهر تهران براي ارزيابي عدالت محيط‌زيست شهري است. به‌منظور بررسي توزيع فضايي آلاينده‌هاي مورد نظر، غلظت آلاينده‌هاي هوا و صدا ناشي از منابع ساكن و متحرّك با رتبة اجتماعي اقتصادي در مناطق 22 گانة شهر تهران و با مدل رگرسيون وزني جغرافيايي بررسي شد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه مدل رگرسيون جغرافياي مورد نظر دقّت قابل قبولي براي مدل‌سازي روابط ميان رتبة اجتماعي و اقتصادي و منابع توليد آلودگي هوا داشته است. ميزان R2 محلّي براي توليد آلايندة ناشي از مصرف خانگي، ميزان مالكيت خودرو و ميزان مالكيت موتورسيكلت به­ترتيب برابر با 0.94, 0.59 , 0.85 بوده است. يافته‌هاي ناشي از ارتباط آلودگي صدا و رتبة اقتصادي و اجتماعي مناطق نشان داد كه مدل مورد نظر با R2 محلّي 0/43 رابطة ميان وضعيّت اجتماعي و اقتصادي مناطق با آلودگي صدا را به ­شدّت تأييد نمي‌كند. اين مطالعه نشان داد ‌كه مناطق سه، يك و شش كه ازلحاظ معيارهاي اقتصادي و اجتماعي رتبة بالاتري دارند، سهم بيشتري در توليد آلودگي دارند. درصورتي‌كه مناطق 18، 19 و 20 كه پايين‌ترين رتبة اجتماعي و اقتصادي را دارند، بيشتر از ساير مناطق در معرض آلودگي هوا قرار دارند؛ بنابراين گروه‌هاي آسيب‌پذيرتر ساكن جنوب شهر تهران بيشتر از ساير گروه‌ها با بي‌عدالتي محيط­زيستي شهري روبه­رو‌ هستند.

The rapid development of Tehran has increased air and noise pollution which lead to the unsustainable development. Since most vulnerable groups are more exposed to pollution due to the disproportionate distribution of air and noise pollution, the main objective of this research is to investigate the relationship between socioeconomic factors and air and noise pollution distribution in order to evaluate urban environmental justice of Tehran. In order to analyze the spatial distribution of mentioned pollution, air and noise pollutants have been studied. Pollution by stationary and mobile sources were analyzed in 22 districts of Tehran using geographically weighted regression model. The results reveal that geographically weighted regression model with local R2 was 0.94, 0.59 and 0.85for the amount of pollutant emissions from domestic consumption, vehicle and motorcycle ownership respectively, with acceptable accuracy for modeling between the socioeconomic rank and air pollution source. Findings from noise pollution revealed that the model with R2 0.43 does not strongly confirm the relation between the socioeconomic rank of areas with noise pollution. This study showed that the 1,3 and 6 regions, with higher rank in terms of socioeconomic status, have the highest air pollution production, while the 18, 19, 20 regions with the lowest socioeconomic rank are more likely exposed to air and noise pollution. Hence, more vulnerable groups face urban environmental injustice.