تكوين زمين‌ شيميايي سيال گرمابي كانسار روي-سرب ندوشن با تأكيد بر كانه ‌نگاري و تجزيه كاني‌هاي سولفيدي

Geochemical evolution in Nodusahn Zn-Pb hydrothermal deposit with an emphasis on ore mineralography and sulfide analysis

كانسار روي-سرب ندوشن در مرز غربي كمربند آتشفشاني- نفوذي اروميه-دختر در نتيجه سيال­ هاي گرمابي توده­ هاي گرانيتوييدي در واحدهاي آتشفشاني داسيتي تا آندزيتي ائوسن به صورت پركننده شكستگي­ ها و فضاهاي برآمده از عملكرد گسل ­هاي منطقه پديد آمده است. كاني‌هاي سولفيدي مهم اين كانسار پيريت، اسفالريت، گالن و كالكوپيريت هستند. بررسي تركيب شيميايي اسفالريت و پيريت، نشان از دو نوع اسفالريت (كم آهن و نيز نوع آهن بالا داراي واخوردگي كالكوپيريت) و دو نوع پيريت (كم آرسنيك و آرسنيك بالا) دارد، گالن و كالكوپيريت تغيير تركيب شيميايي كمتري نشان مي­دهند. اين تغييرات بيانگر آن است كه روند تركيب شيميايي سيال گرمابي كه ابتدا از آهن، منگنز، روي و كادميم غني بوده (همزمان با تشكيل پيريت و اسفالريت)، با آغاز تمركز آرسنيك و سرب (همزمان با تشكيل گالن، كالكوپيريت و پيريت آرسنيك بالا) دنبال شده و با افزايش آرسنيك، واناديم و كبالت پايان يافته است. اين امر بيانگر تغييرات محسوس­تري در مراحل آغازين كانه ­زايي در زمين­شيمي سيال گرمابي است. تركيب شيميايي اسفالريت‌ها و مقايسه آن­ها با اسفالريت‌هاي كانسارهاي گرمابي و اسكارني ژاپن خاستگاه رگه‌اي گرمابي (سولفيد بالا) ناشي از توده گرانيتوييدي (نوع مگنتيتي) را نشان مي ­دهد.

Nodushan Zn-Pb deposit at the western margin of Urumieh-Dokhtar volcano-plutonic belt resulted from granitoid intrusion into Eocene dacitic to andesitic rocks. Pyrite, sphalerite, galena and chalcopyrite are the main sulfide minerals. The chemical composition of sphalerites and pyrites indicates two different type of sphalerite (high Fe types demonstrating chalcopyrite disease and low Fe type) and two different types of pyrite (high As and low As), but weaker chemical changes can be traced from margins to center of galena and chalcopyrite. These chemical changes demonstrated that the hydrothermal fluid was high in iron, manganese, zinc and cadmium content (with the development of pyrite and sphalerite), followed by arsenic and lead concentration (with the development of galena, chalcopyrite and high As pyrite), indicating higher chemical composition changes at the incipent stage of mineralization than later stages. Chemical composition of sphalerites and its comparison with sphalerites in hydrothermal and skarn deposits of Japan confirming (high sulfidation) hydrothermal vein type mineralization resulted from magnetitic-type granitoids.