كاني‌ شناسي و زمين‌ شيمي عناصر خاكي نادر نهشته بوكسيت زرج‌سو، جنوب غرب رامسر، شمال ايران

Mineralogy and REEs geochemistry of the Zaraj-Sou bauxite deposit, southwest of Ramsar, north Iran

نهشته بوكسيت زرج­ سو (جنوب ­غرب رامسر، استان مازندارن، شمال ايران) به صورت لايه­ ها و يا عدسي­ هاي گسسته چينه­ سان در طول مرز بين سنگ­ هاي كربناتي سازند اليكا (ترياس) و شيل­ ها و ماسه­ سنگ­ هاي سازند شمشك (ژوراسيك پيشين) گسترش يافته است. دياسپور، كائولينيت، هماتيت، آناتاز و روتيل فازهاي كانيايي اصلي در اين كانسنگ­ ها هستند. از نظر بافتي، كانسنگ­ هاي بوكسيتي شامل بافت­ه اي آواري، دانه­ مدور و برشي هستند كه اغلب با بعضي شكل­ هاي سخت­دانه ­اي، اووئيدي و پيزوئيدي محدود همراه هستند. غلظت عناصر خاكي نادر (REE) در كانسنگ­ ها در يك نيمرخ انتخابي از نهشته در گستره 10/348-97/149 گرم در تن و نسبت بي­ هنجاري­ها ي Eu/Eu*و Ce/Ce* به ترتيب در گستره­ 04/1-61/0 و 28/1-64/0 در تغيير هستند. بررسي ­ها نشان دادند كه تغيير مقادير اين پارامترها توسط درجه روبش هماتيت كنترل شده است. از محاسبه تغييرات جرم عناصر و بررسي روند تغييرات نسبت­هاي عنصري در يك نيمرخ انتخابي از اين نهشته آشكار شد كه توزيع REEها در كانسنگ­ ها تابعي از عواملي چون تغيير pH محلول­هاي كانسنگ­ساز، حضور سنگ بستر كربناتي به عنوان يك بافر فعال، رسوبگذاري همزمان با اكسيدهاي فلزي و تثبيت در فازهاي كانيايي نوشكل است. ضرايب همبستگي بين عناصر پيشنهاد مي­كنند كه كاني­ هايي مانند هماتيت و فسفات­ هاي ثانويه ميزبان­ هاي احتمالي لانتانيدها در كانسنگ­ هاي مورد بررسي هستند.

The Zaraj-Sou bauxite deposit (southwest of Ramsar, Mazandaran Province, northern Iran) was developed as discontinuous stratified layers and/or lenses along the boundary between carbonate rocks of the Elika (Triassic) and shales and sandstones of the Shemshak (Lower Jurassic) formations. Diaspore, kaolinite, hematite, and anatase are the major mineral phases of the ores. Texturally, the bauxite ores have typical textures of clastic, rounded-grain, and nodular which are often accompanied by certain forms of concretions, ooids, and pisoids in restricted quantities. Concentration values of REEs within the ores in the selected profile vary from 149.97-348.10 ppm and the ratios of Eu/Eu* and Ce/Ce* are within the range of 0.75-1.04 and 0.64-1.28, respectively. Investigations showed that changes in the values ​​of these parameters are controlled by degree of scavenging hematite. The calculation of mass changes of elements and the study of the trend of variation of elemental ratios in a selected profile across this deposit revealed that the distribution of REE in ores is a function of factors such as changes in pH of ore-making solutions, presence of carbonate bed rock as an active buffer, co-precipitation with metallic oxides, and fixation in neomorph mineral phases. Correlation coefficients among elements suggest that minerals such as hematite and secondary phosphates are the potential hosts for lanthanides in the studied ores.