مقايسه روش‌هاي مختلف هيدرولوژيكي و اكوهيدرولوژيكي در برآورد جريان محيط‌ زيستي رودخانه مهاباد

Comparison of Hydrology and Eco Hydrology Methods in Environmental Flow Estimation of Mahabad River

زمينه و هدف: در مديريت و بهره برداري از پروژه هاي منابع آب و به ويژه مخازن سدها تامين حداقل جريان آب مورد نياز جهت حفظ زيستگاه گونه‌هاي مختلف موجودات آبزي و گياهي ضروري است. در روند احياي درياچه اروميه، تخصيص سهم جريان محيط ‌زيستي رودخانه مهاباد، به ‌عنوان يكي از رودخانه‌هاي مهم حوضه آبريز درياچه اروميه، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. از اين‌روي هدف از نوشتن اين مقاله برآورد حداقل جريان محيط‌ زيستي رودخانه مهاباد با استفاده از روش ­هاي هيدرولوژيكي و اكوهيدرولوژيكي مي باشد. روش بررسي: در اين تحقيق، نياز محيط ‌زيستي رودخانه مهاباد، با پنج روش تنانت، تسمن، مدل ذخيره روميزي، انتقال منحني تداوم جريان و تحليل منحني تداوم جريان برآورد شده ‌است. يافته‌ها: با توجه به نتايج حاصل ملاحظه گرديد، براي حفاظت رودخانه مهاباد در حداقل شرايط محيط‌ زيستي قابل‌قبول، دو روش انتقال منحني تداوم جريان در كلاس مديريتي B ( سي و پنج درصد جريان متوسط سالانه، معادل 2/7 متر مكعب بر ثانيه) و روش مدل ذخيره روميزي در كلاس مديريتي B/C (بيست و هفت و سه دهم درصد جريان متوسط سالانه، معادل 2/13 متر مكعب بر ثانيه)، نتايج تقريبا مشابه و قابل قبولي را ارايه مي‌دهند. بحث و نتيجه‌گيري: به طور كلي دو روش انتقال منحني تداوم جريان و مدل ذخيره روميزي، به دليل در نظر گرفتن كلاس‌هاي مختلف اكولوژيكي، نسبت به روش‌هاي ديگر ارجحيت داشته و مي‌توان اين روش‌ها را براي تعيين نياز محيط ‌زيستي رودخانه‌ مهاباد به كار برد.

Background and Objective: In water resources management and operation, especially for dam reservoirs, supplying the minimum water demand for protecting the life of the different plant and aquatic species is essential. Allocating the environmental flow for Mahabad River, as one of the most important rivers in the Urmia Lake basin, is very crucial. Therefore, the purpose of this study was to estimate the minimum environmental flow for Mahabad River using Eco-Hydrology methods. Method: In this study, the environmental flow for Mahabad River was estimated by five methods, namely Tenant, Tessman, Flow Duration Curve (FDC) Shifting, Desktop Reserve Model (DRM), and Flow Duration Curve Analysis (FDCA). Findings: According to the results obtained in this study, to protect Mahabad River in the acceptable minimum environmental condition, the FDC shifting model considering class B (35.1% MAR (mean annual runoff), equivalent to 2.75 m³/s) and DRM considering class B/C (27.24% MAR, equal to 2.13 m³/s) led to approximately similar and acceptable results. Discussion and Conclusion: Generally, the FDC shifting model and DRM that consider different hydrological classes are preferable to other methods, and these methods can be used to determine the environmental flow for Mahabad River.