بررسي كارآيي پايه هاي بذري اصلاح شده بر كنترل رشد برخي ارقام پيوندي سيب

سوابق و اهداف: طي يك آزمايش پنج ساله در باغ آزمايشي در ايستگاه سميرم اصفهان، به منظور اصلاح پايه هاي بذري سيب با هدف توليد نهال يكنواخت اقدام به پيوند هفت رقم بر چهار توده بذري ناتني انتخابي از والدهاي پاكوتاه به اضافه دو جمعيت ناخالص شاهد رايج در نهالستان‌هاي كشور شد. تاثير توده‌‌هاي بذري اصلاح شده بر روند رشد رويشي گروهي ازصفات مولفه كنترل قدرت رشد ارقام پيوندي، در مقايسه با شاهدها مورد مطالعه قرار گرفت. با گزينش توده بذري بهينه حاوي خلوص ژنتيك بالا امكان كنترل و كاهش رشد رويشي درخت باشد و توليد نهال پايه بذري با شكل و اندازه يكنواخت فراهم مي شود. مواد و روش ها: . طي دو سال اول، 1389-1387، اثرات القايي توده‌هاي‌ بذري انتخابي بر رشد طولي پيوندك گياهان دو ساله هفت رقم در مقايسه با ارقام پيوندي بر دو جمعيت شاهد بذري با تنوع ژنتيك بالا در ايستگاه تحقيقات باغباني دستگرد اصفهان بررسي شد. صفت طول ريشه نيز قبل از انتقال نهال ها به ايستگاه سميرم ثبت شد. در مرحله دوم، 1394-1391، پس از استقرار نهال ها، صفات ارتفاع درخت، تعداد شاخه جانبي، سطح گسترش تاج، رشد رويشي شاخه يكساله، قطر پايه و پيوندك و طول پايه (42 :2+4×7) تركيب پيوندي در گياهان پنج ساله ركوردگيري شد. آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي، فاكتور اول بذور F1 اصلاح شده حاصل از والدهاي مادري انتخابي گمي الماسي، زينتي، مربايي، آزايش در 4 سطح و دو سطح جمعيت بذري شاهد رايج و فاكتور دوم 7 سطح در برگيرنده ارقام رد دليشز، گلدن دليشز، گلاب كهنز، برابرن، گراني اسميت، فوجي و گالا بود. يافته ها: بين طول‌ ريشه نتاج پايه بذري و شاهد تفاوت معني داري وجود نداشت ولي شاهد بذري كمترين طول ريشه را نشان داد. طول ارقام پيوندي در تركيب با نتاج پايه بذري آزايش، زينتي و پايه بذري شاهد تفاوت معني داري نداشت و اين سه پايه حد متوسطي از طول پيوندك را ايجاد كردند. تركيب نتاج بذري مربايي-"رد دليشز" با 2/116 سانتيمتر و سپس نتاج مربايي-"گلدن دليشز" بيشترين طول پيوندك را نسبت به ساير تركيب‌ها نشان دادند. كمترين طول پيوندك نتاج بذري گمي‌الماسي در تركيب با "فوجي" و "گالا" به ترتيب 2/70 و 5/68 سانتيمتر ثبت گرديد. قطر پايه و پيوندك و رشد شاخه‌هاي يك‌ساله بر پايه هاي اصلاح شده در نتاج بذري انتخابي بيشتر از شاهد بود. "فوجي" بر نتاج پايه بذري زينتي بيشترين قطر پايه (1/6 سانتي متر) را داشت. بيشترين رشد رويشي شاخه يكساله (66/74) در تركيب نتاج بذري زينتي –"رد دليشز" بود. پايه بذري مربايي نيز موجب القاي بيشترين گسترش تاج در "فوجي" ( 165 سانتي متر) گرديد و "گراني اسميت" بر پايه بذري گمي الماسي بيشترين ارتفاع (350 سانتي متر) را داشت. تركيب پايه بذري شاهد- "رد دليشز"، بيشترين طول پايه ( 18 سانتي متر) را داشت. بيشترين تعداد شاخه جانبي در رقم برابرن در تركيب با پايه‌هاي بذري شاهد 1 و شاهد 2 به ترتيب معادل 33/8 و 33/9 سانتي متر بود. نتيجه گيري: استفاده از نتاج پايه‌بذري اصلاح شده با كاهش رشد طولي درخت، كاهش طول پايه و افزايش قطر پايه منجر به كنترل قدرت رشد ارقام پيوندي شدند ولي بذور شاهد موجب افزايش رشد رويشي درختان و نيز توليد تعداد شاخه هاي جانبي ارقام پيوندي شدند. نتاج بذري گمي الماسي در مقايسه با ديگر توده هاي بذري موجب القاي پاكوتاهي بيشتر، اندازه تاج كوچك‌تر و قطر پايه بيشتري بويژه در رقم رد دليشز شدند. بيشترين پاكوتاه كنندگي توسط سه توده بذري زينتي، آزايش ومربايي با والدهاي بسيار پاكوتاه كرب ثبت شد. ارقام كم رشد در تركيب با پايه هاي بذري اصلاح شده براي اخداث باغ هاي متراكم كاربرد مي يابند.

Background and objectives: In a 5-Year-trial in the experimental orchard located in Samirom-Isfahan, in order to improve seed rootstocks used for production of uniform trees, 7 scion cultivars were grafted on 4 preselected seed masses obtained from dwarf maternal parents, beside controls as 2 impure seed populations current in Iranian nurseries. The effect of improved Half-Sib seed masses was examined on the trend of scion tree vegetative growth through a group of traits as vigor components of scion trees compared to the 2 controls. Distinction of the best seed masses with highest genetic purity will permit the control of scion tree vigor as well as production of trees with uniform size and shape. Materials and Methods: In the first 2 years, 2010-2012, the inductive effect of the preselected seed masses on the height of 2-Year-old of 7 scion trees were studied compared to the 2 impure populations as control characterized with high genetic variability in Dastgerd Hort. Research Station (Isfahan). The root length of the all treatments was recorded before transfer of the plant material in Samirom Research Station. In the next 3 years, 2013-2015, more vegetative traits of 5-Year-old trees including tree height, number of lateral branches; crown shading area, annual branch growth, rootstock and scion diameter and length of scion trunk were recorded within 42 scion-rootstock combinations (42 :2+4×7) A factorial design within completely randomized block with two replications was conducted. The first factor as seed stocks in 4 levels contained Gami almasi, Zinati, Morabbaei and Azayesh and 2 levels of controls; the second factor including 7 levels of fruit scions as Red Delicious, Golden Delicious, Golab kohanz, Braeburn, Granny Smith, Fuji and Gala. Results: No significant difference was found for root length between the 4 improved rootstocks and control despite of less developed tap root of the 2 controls. The scions tree height with moderate growth showed no significant differences on seed sources of Azayesh and Zinati compared to the Control. "Red Delicious" and "Golden Delicious" showed both the highest rates of scion height as 107.2 Cm and 105.3 cm, related to the other combinations. Vice verse, the shortest scion length was registered in "Fuji" and " Gala" on Gami almasi seed rootstocks, 70.2 cm and 68.5 cm, respectively. Both of the rootstock, scion diameters and the annual shoot growth showed increased values on the improved seed rootstocks than control. The "Fuji-"Zinati seeds combination had the largest rootstock diameter (6.1cm). The highest growth rate of annual shoots (74.66 Cm) was noted in" Red Delicious" on Zinati seeds. The Morabbaei seed mass induced the highest shading area in "Fuji" (165 Cm2). "Granny Smith-"Gami Almasi combination presented the highest scion tree height (350 Cm). The control seeds – "Red Delicious" combination formed the max rate of rootstock length (18 Cm). The highest number of lateral branches (8.33 and 9.33) was found in "Braeburn" on the two control seeds rootstock. Conclusion: Use of the improved seed rootstocks affected significantly the growth of vegetative traits decreasing the tree heights, length of the rootstocks and consequently increased the rootstocks diameter causing a reduced canopy size. Contrarily, the controls induced significantly the scion tree size by production of more lateral branches. Gami almasi seed mass induced higher control of scions tree vigor and so smaller crown size and higher rootstocks diameter in "Red Delicious". Azayesh, Zinati and Morabbaei seed sources showed a vast dwarfing effect on whole studied cultivars, probably for the influence of their crab parents. Low vigor cultivars on such dwarfing seed rootstocks may be used for intensive fruit growing.