سنگ‌ نگاري و زمين‌شيمي عنصري دولوميت‌هاي سازند سيبزار (دونين مياني) در شرق نيشابور

Petrography and element geochemistry of dolomites of Sibzar Formation, east of Neyshabur

سازند سيبزار به سن دونين مياني در برش خرو در 30 كيلومتري شرق نيشابور از سنگ دولوميت با ميان­ لايه ­هاي ماسه سنگي پاييني، سيل بازالتي مياني و سنگ دولوميت تا سنگ دولوميت­ هاي آهكي بالايي با ضخامت 334 متر تشكيل شده است. بر اساس اندازه بلور، در اين سازند 3 نوع دولوميت مختلف (D1, D2, Vd) شناسايي شد و بر اساس رده ­بندي بافتي، دولوميت ­هاي اين سازند بيشتر از نوع غير مسطح-a (موزاييك نامنظم)، (Nonplanar-a (Xenotopic mosaic)) تشكيل شده ­اند كه پس از آن نوع مسطح-S (موزاييك نيمه ­منظم)، (Planar-s (Hypidiotopic mosaic)) و نوع مسطح-e (موزاييك منظم)، (Planar-e (Idiotopic mosaic)) فراوان­ترين بافت­ هاي بلوري دولوميت­ ها هستند. دولوميت­ هاي سازند سيبزار از نظر غلظت عناصر اصلي به طور ميانگين داراي 21/36 درصد كلسيم و 10/9 درصد منيزيم هستند. غلظت بالاي آهن (ميانگين ppm 43/18358) و منگنز (ميانگين ppm 62/1824) بيانگر شرايط احيايي طي تدفين عميق بوده است. غلظت عنصر سديم (ميانگين ppm 67/1108) بيانگر ورود جريانات شورابه فوق اشباع به محيط است. ميانگين غلظت استرانسيوم ppm 41/455 است. خاستگاه يون منيزيم، آب­هاي دريايي غني از منيزيم به همراه آب­هاي دريايي محبوس و مهاجرت سيال­هاي گرمابي است. بر اساس شواهد سنگ­نگاري و زمين شيميايي، دولوميت­هاي نوع D1 در يك محيط جزر و مدي، دولوميت­هاي نوع D2 در اثر فعاليت نوريختي افزايشي دولوميت­هاي نوع D1و دولوميت­ هاي نوع Vd طي فرايند ميانزايي تشكيل شده­ اند.

The Sibzar Formation (Middle Devonian) is located about 30 km east of Neyshabur and is composed of lower dolostone with intercalations of sandstone, middle basaltic sill and upper dolostone to limy dolostone, with a thickness of 334 m. Based on the crystal size in this formation, three different types of dolomite (D1, D2, Vd) were identified and according to the textural classification of the dolomite, most of the dolomite are nonplanar-a (xenotopic mosaic), planar-s (hypidiotopic mosaic) and planar-e (idiotopic mosaic), respectively. The dolomite of Sibzar Formation have an average of 21.36% Ca, 10.9% Mg, in terms of the concentration of the major elements. The high concentrations of Fe (average 1835.48 ppm) and Mn (average 1824.62 ppm) indicate the reduction conditions during deep burial. The concentration of Na (average 1108 67/1 ppm) indicates the entry of hypersaline fluids into the environment. The average concentration of strontium is 455.41 ppm. The source of magnesium ions is Mg-rich sea waters, connate sea waters and migration of hydrothermal fluids. According to petrographic and geochemical evidence, D1-type dolomite have been formed in tidal environment, D2-type dolomites due to the aggrading neomorphism of D1-type dolomite and Vd-type dolomites are formed during diagenetic processes.