تاثير نوع پايه بر نشانگرهاي مورفولوژيكي و بيوشيميايي تحمل به تنش شوري در بادام رقم شاهرود-12

سابقه و هدف: استفاده از آب‌هاي نامناسب براي آبياري زمين‌هاي كشاورزي و ايجاد خاك‌هاي شور، تهديدي جدي براي كشاورزي محسوب مي‌شود. تنش شوري مي‌تواند ويژگي‌هاي مورفولوژيكي و بيوشيميايي گياهان را تحت تأثير قرار دهد. تحقيقات متعددي نشان داده است كه آستانه تحمل اكثر درختان ميوه هسته‌دار ازجمله بادام نسبت به تنش شوري پايين است، به‌طوري‌كه در شوري 8/2، 1/4 و 7 دسي زيمنس بر متر به ترتيب 25، 50 و 100 درصد از عملكرد آن كاهش مي‌يابد. در بادام نيز همانند ساير درختان ميوه، انتخاب پايه و پيوندك‌هاي متحمل، راهبرد بسيار مناسبي به‌منظور كاهش عوارض ناشي از شوري بهويژه در نواحي خشك مي‌باشد. هدف اين تحقيق بررسي ويژگي‌هاي مورفولوژيكي و بيوشيميايي چندين تركيب پايه و پيوندك بادام در مقايسه با خود پايه هاي بدون پيوند جهت يافتن متحمل‌ترين تركيب پايه و پيوندك در مقايسه با پايه هاي بدون پيوند به تنش شوري بود. مواد و روش‌ها: در اين تحقيق، اثر تنش شوري بر صفات مورفولوژيكي ميزان نكروزه شدن برگ، درصد ريزش برگ، درصد برگ‌هاي سبز و مجموع تعداد برگ همچنين، در پايان آزمايش ويژگي‌هاي بيوشيميايي شامل محتواي پرولين، فنول كل، پروتئين، مالون دي آلدئيد و ساير آلدئيدها و كربوهيدرات‌هاي محلول و نامحلول در بادام رقم شاهرود 12 پيوند‌شده روي برخي پايه‌هاي پرونوس (پايه بذري بادام تلخ و پايه هاي رويشي تترا،GF677 وGN15 ) و در مقايسه با خود پايه ‌ها در قالب يك آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي با دو فاكتور شامل فاكتور اول، هشت تركيب پيوندي و پايه‌ و فاكتور دوم، پنج سطح شوري آب آبياري (3/0، 2، 4، 6 و 8 دسي زيمنس بر متر) در سه تكرار مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج آزمايش نشان داد در همه تيمارها با افزايش سطح شوري از 3/0 تا هشت دسي زيمنس بر متر، ميزان نكروزه برگ و درصد ريزش برگ افزايش يافته به عنوان مثال در شاهرود 12 روي پايه تترا ميزان نكروزه برگ به ترتيب از 0 به 66/7 و همچنين در اين تركيب درصد ريزش برگ از صفر درصد به 3/10 درصد رسيد. در سطح شوري هشت دسي زيمنس بر متر كمترين در رقم شاهرود 12 پيوند شده روي پايه GF677 به ميزان 66/2 درصد و بيشترين درصد نكروزبه ترتيب در رقم شاهرود 12 پيوند شده روي پايه تترا به ميزان 66/7 درصد و ، مشاهده شد. همچنين، نتايج بيشترين ميزان پرولين (91/67 ميكرو مول بر گرم وزن تازه) در ژنوتيپ شاهرود 12 پيوند شده روي پايه GF677 و شوري هشت دسي زيمنس بر متر به دست آمد كه اختلاف معني‌داري با ساير تركيبات پيوندي (پيوند بادام شاهرود 12 بر روي ساير پايه‌ها) و پايه‌هاي مورد بررسي داشت. با افزايش شوري از 3/0 تا هشت دسي زيمنس بر متر، بيشترين (112 درصد) و كمترين (6/41 درصد) مقدار افزايش در ميزان آلدئيدها به ترتيب در پايه بادام بذري و شاهرود 12 پيوند شده روي پايه GF677 مشاهده شد. با افزايش شوري تا چهار دسي زيمنس بر متر، مقدار فنول در همه تركيبات پيوندي و پايه‌هاي بدون پيوند افزايش‌يافته و به مقدار حداكثر خود رسيد اما افزايش بيشتر شوري تا هشت دسي زيمنس بر متر سبب كاهش قابل‌ملاحظه ‌اين تركيبات شد. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج به دست آمده مي‌توان نتيجه‌گيري نمود كه در بين تركيبات پيوندي و پايه‌هاي مورد بررسي، رقم شاهرود 12 پيوند شده روي پايه GF677 متحمل‌ترين تركيب پيوندي به تنش شوري و همان رقم پيوند شده روي پايه بادام بذري حساس‌ترين تركيب پيوندي بود.

Background: The use of unsuitable water for irrigation of agricultural land and the formation of salt soils is a serious threat to agriculture. Salinity stress can affect the morphological and biochemical properties of plants. Several studies have shown that the tolerance threshold for most of the stone fruits, including almond, is low in salinity stress, so that in salinity of 2.8, 4.1 and 7 dS/m, respectively, 25, 50 and 100 percent of its yield decreases. In almond, as with other fruit trees, the choice of tolerant rootstock and scions is a very suitable strategy to reduce the effects of salinity, especially in the arid areas. The aim of this study was to investigate the morphological and biochemical characteristics of several rootstock and scions in comparison with the without rootstocks to find the most tolerance rootstock and scions combination in comparison with the without rootstocks to salinity stress. Materials and methods: In this research, the effects of salinity stress on the biochemical properties of almond (Shahrood 12) grafted on some of the prnnus rootstocks (Bitter Almond, Tetra, GF677 and GN15) and non-grafted rootstocks under salt stress. Experiment was carried out in a factorial experiment based on a completely randomized design with two factors of 8 rootstocks and scion compositions and non-grafted rootstocks and 5 levels of salinity were performed in three replications. Results: The results showed that increasing the salinity level from zero to eight dS.m-1, the studied morphological traits also increased to their maximum level. At the salinity level of 8 dS.m-1, the lowest (2.66%.) and the highest (7.66%) of necrosis was observed in Shahrood 12 grafted on GF677 and Shahrood 12 graft on Tetra, respectively. The results also showed that biochemical traits were affected by salinity stress, so that the highest amount of proline (67.91 μmol.g-1 fresh weight) was obtained in Shahrood 12 grafted on GF677 at 8 dS.m-1 salinity, which was significantly different with other rootstock/scion composition (almond shahrood 12 on other rootstocks) and the studied rootstocks. With increasing salinity from 0 to 8 ds.m-1, the highest (112%) and lowest (41.6%) aldehyde was observed in the Bitter Almond Seedlings and shahrood 12 grafted on GF677 respectively. With an increase in salinity up to 4 dS.m-1, the amount of phenol in all grafted and non-grafted plant was increased and reached to the maximum level, but farther increase in salinity level (up to 8 dS.m-1) significantly reduced their phenol amount. Conclusion: Based on the results, it can be concluded that among the rootstock/scion compositions and the studied rootstocks, Shahrood 12 cultivar grafted on GF677 rootstock was the most susceptible compound to salinity stress and the same cultivar, which was grafted to the Bitter Almond Seedlings, was the most sensitive combination.