نگاهي به حضور الهيات اسلامي در كتا بهاي درسي فارسي دورة متوسطه مطالعة موردي: كتاب درسي فارسي پاية نهم، دورة اول متوسطه

A look on the Islamic theology in the secondary school Farsi textbooks: Case study of the textbook for the ninth grade of the secondary school first cycle

مقالة حاضر به بررسي، نقد و تحليل متون درسي ادبيات فارسي با محتواي الهيات اسلامي پرداخته است. ابتدا ماهيت الهيات و ادبيات را تب يين كرد هايم و عنصر فرماليستي «ادبيت » را به عنوان شاخصي براي تشخيص و تمييز متون ادبي و غيرادبي مشخص كرده ايم. سپس در سهايي را كه در كتاب درسي فارسي پاية نهم دورة اول متوسطه محتوايي الهياتي دارند، بررسي و تحليل كرده ايم. اين بررسي نشان مي دهد كه حضور الهيات اسلامي در كتا بهاي درسي ادبيات فارسي، بر اساس اسناد فرادستي و رويكرد عام برنامة درسي در جمهوري اسلامي ايران، پررنگ است و دو فصل كامل و سه درس از كتاب درسي فارسي پاية نهم، يعني بيش از 8 درس از مجموع 17 درس كتاب و بيش از 50 درصد از مجموع محتواي كتاب درسي فارسي پاية نهم را دربرمي گيرد. نتيجة اين تحقيق نشان مي دهد كه حضور پرتعداد در سهايي با محتواي الهيات اسلامي در كتاب درسيِ فارسي، با هر قصد و نيتي كه صورت گرفته باشد، ادبيات فارسي را از ماهيت و كاركرد اصلي خودش كه تأثير عاطفي و احساسي بر مخاطبان، تلطيف عواطف انساني، ايجاد التذاذ ادبي و هنري در مخاطبان، و پرورش تخيل خلاق است، بازمي دارد. درست است كه كشور ما، جمهوري اسلامي و مظهر حاكميت ارزشهاي الهي و الهيات اسلامي است، اما اين طرز پررنگ كردن الهيات در كتاب درسي ادبيات فارسي، بر اساس رويكرد خاص برنامة درسي كه موردتوجه ما در اين مقاله بوده است، با ماهيت و هدفهاي آموزشي و پرورشي هر دو مقولة درسي منافات دارد.

The present article reviews, critiques and analyzes the Persian literature textbooks with the content of Islamic theology. First, the nature of theology and literature was described and the element of litrariness as a criterion of the distinction between literary and non-literary texts was identified. Then, the lessons in the Persian textbook for the ninth grade of the first secondary school were studied and analyzed. This study showed that the presence of Islamic theology in Persian textbooks is very high and contains two complete chapters and three lessons from the Farsi textbook for the ninth grade, 8 lessons from the total of 17 lessons and over 50% of the total content of the related textbook. The results showed that the presence of several lessons with the content of Islamic theology in the Persian textbook, with any objective or intention, prevents Persian literature from fulfilling its duty and essence, while the task of literature is the catharsis and emotional impact on the audience, creating literary and artistic appreciation in the audience and sensitizing their human emotions and the development of creative imagination. It is true that our country is an Islamic Republic, in which the values of theology are dominant, but this highlighting of theology in the textbook of Persian literature contradicts the nature and objectives of the education of both subjects.