تأثير آبياري تكميلي، زمان و روشهاي كاربرد كود آهن بر خصوصيات كمّي و كيفي گياه نخود زراعي (Cicer arietinum L.)

به‌منظور بررسي اثر آبياري تكميلي، زمان و روشهاي كاربرد كود آهن بر عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و برخي خصوصيات كيفي دانه نخود زراعي، آزمايشي در سال زراعي91-1390 در دانشگاه رازي واقع در كرمانشاه اجرا گرديد. آزمايش بهصورت كرتهاي يكبار خُردشده انجام شد. شرايط ديم و آبياري تكميلي به‌عنوان فاكتور اصلي و همچنين زمان و نحوة كاربرد كود آهن به‌عنوان فاكتور فرعي در هشت سطح شامل عدم مصرف كود آهن (Fe1)، خاك‌كاربرد (Fe2)، محلول‌پاشي در مرحله شاخهدهي (Fe3)، محلول‌پاشي در مرحلة گلدهي (Fe4)، محلول‌پاشي در مرحلة غلافبندي (Fe5)، خاككاربرد+محلول‌پاشي در مرحلة شاخهدهي (Fe6)، خاككاربرد+محلول‌پاشي در مرحلة گلدهي (Fe7) و خاككاربرد+محلول‌پاشي در مرحلة غلافبندي (Fe8) بودند. نتايج نشان داد كه از نظر اكثر صفات مورد بررسي، آبياري تكميلي نسبت به شرايط ديم برتري داشت (به‌جُز ميزان پروتئين دانه). تأثير مثبت آبياري تكميلي روي عملكرد دانه عمدتاً از طريق افزايش تعداد غلاف در بوته و وزن100دانه بود. مصرف كود آهن بر صفات مهمي چون عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت، تعداد دانه در غلاف، ميزان آهن دانه و درصد پروتئين دانه اثر معنيداري داشت. تيمارFe7 از نظر عملكرد دانه (1614‌كيلوگرم در هكتار)، عملكرد بيولوژيك (3683‌كيلوگرم در هكتار) و درصد پروتئين دانه (7/27‌درصد)، بيشترين مقادير را به خود اختصاص داد، هرچند ميزان آهن دانه در تيمار Fe8 (66ميليگرم در‌كيلوگرم) بيشتر بود. جهت ارتقاء عملكرد كمّي و كيفي نخود در شرايط اقليمي غرب ايران، انجام آبياري تكميلي در مراحل گلدهي و غلافبندي و همچنين مصرف كود آهن در دو مرحله خاك كاربرد و محلول‌پاشي در مرحله گلدهي قابل‌توصيه ميباشد.

Chickpea (Cicer arietinum L.) is one of the most important grain legumes in the south Asia and WANA (West Asia North Africa). In Iran, chickpea is the most important pulse crop of rain-fed systems, traditionally grown in rotation with wheat and barley. The annual cultivation and production of chickpea in Iran is about 0.5 million hectares and 270 thousand tons, respectively. High protein content in chickpea seed (about 20-30%) makes it a good food source for developing countries and low-income people. Among the micro-nutrients, iron (Fe) is used more for plants. Fe deficiency has adverse effects on plant morphology and physiology. Earlier studies have shown that Fe deficiency reduced seed yield in chickpea, soybeans, rapeseed and wheat. In a study, application of iron fertilizer increased the branching and yield components of chickpea. In another study, application of iron fertilizer increased the branching and yield components of chickpea. A study showed that Fe deficiency reduced the water use efficiency of chickpea. In another study, iron sulfate foliar application improved the symptoms of Fe deficiency and increased the yield in low-yielding cultivars, but did not have much effect on high yielding cultivars. Foliar application of iron sulfate also increased the seed iron content. The objective of this research was to study the effects of Fe fertilizer on quantitative and qualitative characteristics of chickpea. Comparison of time and methods of Fe fertilization in chickpea was another aim of this study