پديد آورندگان :
اوركي، اكرم دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , سياهپوش، محمدرضا دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , راهنما، افراسياب دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات
كليدواژه :
جو , عملكرد دانه , تنش گرما , جوانه زني دانه گرده , طول لوله گرده
چكيده فارسي :
در اين پژوهش، اثر تيمارهاي مختلف دمايي شامل 25 (شاهد)، 30، 35، 40 و 50 درجه سانتي‌گراد بر مورفولوژي دانه گرده، جوانه‌زني و رشد لوله گرده در شرايط آزمايشگاهي و نيز تأثير تنش گرماي انتهاي فصل در طي كشت تأخيري بر تعداد دانه گرده در سنبله، عملكرد دانه و اجزاي عملكرد 10 رقم جو در شرايط مزرعه‌اي شهرستان اهواز مورد بررسي قرار گرفت. با افزايش دما، جوانه‌زني و طول لوله گرده همه ژنوتيپ‌ها به شدت كاهش يافت. در دماي 50 درجه سانتي‌گراد اين كاهش به طور متوسط 72 و 60 درصد براي جوانه‌زني و طول لوله گرده برآورد گرديد. ژنوتيپ‌هاي مختلف، پاسخ متفاوتي به تيمارهاي دمايي از نظر جوانه‌زني و طول لوله گرده نشان دادند كه بيانگر تفاوت بين ارقام از نظر تحمل به گرما بود. بر اساس شاخص پاسخ تنش كل (TSRI) در شرايط آزمايشگاهي، ارقام به سه گروه متحمل (جنوب، ريحان03، زهك، نصرت و خرم)، نيمه‌حساس (يوسف، ايذه و ماهور) و حساس (نيمروز و آبيدر) طبقه بندي شدند. مشاهدات صورت گرفته به كمك ميكروسكوپ الكتروني نگاره نشان داد كه تنش گرما باعث تغيير مورفولوژي و ساختار منظم و خاص دانه گرده شد بطوري‌كه برآمدگي‌ها و چين‌خوردگي‌هاي لايه اگزين دانه گرده تغيير يافت و در دماهاي بالا تزئينات سطح اگزين دانه گرده از بين رفت. تنش گرما سبب كاهش تعداد دانه گرده در سنبله (90 درصد)، عملكرد دانه (42 درصد) و ساير اجزاي عملكرد گرديد. براساس يافته‌هاي اين پژوهش، مطالعه دانه گرده، اطلاعات مفيدي براي تسهيل و تسريع در غربالگري ژنوتيپ‌هاي جو متحمل به گرما و شناسايي مكانيزيم‌هاي افزايش تحمل به گرما در برنامه‌هاي به نژادي مناطق گرم فراهم مي‌سازد.
چكيده لاتين :
In this research, the effects of different temperatures treatments including (25 (control), 30, 35, 40 and 50 0C) on pollen germination, pollen tube growth, and pollen morphology were investigated in vitro, and also the effect of late sowing date as heat stress on the number of pollen, also yield and yield components of 10 barley genotype was evaluated in field condition. At 50 0C this decrease was 72 and 60% for germination and length of pollen tube on average. High temperature significantly decreased pollen germination and pollen tube length in all genotypes. Genotypes showed different responses to temperature treatments, indicating different levels of tolerance among genotypes. In vitro, genotypes were divided into three groups according to the TSRI index as tolerant (Jounob, Reyhan 03, Zehak, Nosrat, Khoram), semi-sensitive (Yousef, Izeh, and Mahour) and sensitive (Abidar and Nimrooz) genotypes. Heat stress influenced pollen morphological aberrations, so that high temperature was removed the ornamentation of axin surface. Heat stress led to a decrease in the number of pollen grains per spike (90 %), yield and yield components (40%). These approaches showed that pollen performance may provide useful information to facilitate the investigation of heat-tolerant genotypes in breeding programs suitable for warm climates.
