پديد آورندگان :
اديبي فرد, نويد دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - گروه زراعت و اصلاح نباتات , حبيبي, داوود دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - گروه زراعت و اصلاح نباتات , بذرافشان, محسن دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - گروه زراعت و اصلاح نباتات , طالقاني, داريوش مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان فارس - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي شيراز , ايلكايي, محمد نبي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي كرج
كليدواژه :
بهاره شدن , پهنه بندي اقليمي , سيستم اطلاعات جغرافيايي , كشت پاييزه
چكيده فارسي :
شناسايي پهنه هاي جديد توليد چغندرقند (Beta vulgaris L.) پاييزه كه نسبت به كشت بهاره نياز آبي كمتري دارد، اين امكان را به وجود ميآورد تا سطح زير كشت اين محصول نيز افزايش يابد. با شناسايي مناطق مناسب كشت پاييزه چغندرقند مي‌توان درجهت توليد شكر با بهرهوري بيشتر از آب گام برداشت. بهترين و كم هزينهترين روش براي شناسايي مناطق مستعد كشت، استفاده از سيستمهاي اطلاعات جغرافيايي ميباشد. جهت بررسي امكان كشت چغندرقند پاييزه در استان فارس و شناسايي مناطق مناسب كشت پاييزه در اين استان به كمك دادههاي اقليمي و سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) اطلاعات عناصر اقليمي طولاني مدت نوزده ساله، شامل دما و بارش از 13 ايستگاه هواشناسي سينوپتيك استان فارس شامل اقليد، جهرم، زريندشت، فراشبند، فسا، فيروزآباد، قير و كارزين، كازرون، لار، لامرد، نورآباد و نيريز در سال 95-94 جمعآوري شد و سپس لايههاي اطلاعاتي مورد نياز شامل شاخصهاي واحدهاي حرارت تجمعي، بهاره شدن، توده زيستي و ارتفاع براي اين استان توسط سيستم اطلاعات جغرافيايي محاسبه گرديد. لايههاي شيب و ارتفاع از مدل رقومي آنها استخراج شده و سپس نقشه پهنهبندي لايههاي مذكور و نقشه نهايي پهنهبندي با كمك روش سلسله مراتبي در محيط سيستم تحليل اطلاعات مكاني (ArcGIS) رسم شد. بر اساس نتايج به دست آمده مناطق مركزي، شرقي، غربي و تا حدودي مناطق جنوبي شامل شهرستانهاي فيروزآباد، فسا، نيريز، جهرم، فراشبند، زرين دشت، داراب، شيراز، قيروكارزين به عنوان مناطق با استعداد جهت كشت چغندرقند پاييزه شناسايي شدند. مناطق شمال غربي (كازرون)، جنوب شرقي (داراب، نيريز و حاجيآباد) و مناطق جنوب و جنوب غربي (قيروكارزين، لار و لامرد) از نظر تعداد ساعات سرماي مؤثر با كمتر از 140 ساعت مناسب كشت پاييزه چغندرقند بوده و ساعات سرماي مؤثر بين 170-140 ساعت را دريافت نمودند و جزء مناطق مساعد كشت پاييزه چغندرقند قلمداد شدند. در نهايت مناطق شمالي و حاشيه جنوبي استان فارس به عنوان مناطق نامناسب جهت كشت اين محصول شناخته شدند و طبق نقشه نهايي پهنهبندي اين استان 13 درصد اراضي بسيار مناسب، 23 درصد مناسب، 31 درصد متوسط و 33 درصد نامناسب جهت كشت چغندرقند پاييزه تخمين زده شدند. با توجه به نتايج اين تحقيق و شرايط آگروكليمايي استان فارس، پهنهبندي استان با استفاده از شاخص هاي اقليمي دما و بارش انجام شد و مناطق مركزي، شرقي، غربي و تا حدودي مناطق جنوبي استان فارس به عنوان مناطق مناسب كشت چغندرقند پاييزه معرفي گرديدند.
چكيده لاتين :
Identifying new areas for autumn-sown sugar beet (Beta vulgaris L.) production which requires less water than spring ones, has made it possible to increase the area under cultivation of this crop. The best and least expensive way to identify suitable growing areas is the use of Geographic Information System (GIS). In order to identify the suitable areas for autumn-sown sugar beet planting in Fars province, long-term climatic data of 19-years up to 2016 including temperature and precipitation from 13 synoptic meteorological stations in Fars province including Eghlid, Jahrom, Zarin Dasht, Farashband, Fasa, Firoozabad, Qir&Karzin, Kazeroon, Lar, Lamerd, Nurabad and Nayriz were collected. Then, the required information layers including the characteristics of cumulative heat units, spring hours, biomass and altitude were calculated with GIS. Slope and altitude layers were extracted from their digital model, and the zoning map of the above-mantioned layers and the final zoning map were drawn using the hierarchical method in ArcGIS system environment. Based on the results, central, eastern, western and to some extent southern areas including Firoozabad, Fasa, Nayriz, Jahrom, Farashband, Zarrin Dasht, Darab, and Qir&Karzin were identified as potential areas for autumn-sown sugar beet planting. Northwestern (Kazeroon), Southeast (Darab, Neyriz and Hajiabad) and Southern and Southwestern areas (Qir&Karzin, Lar, and Lamerd) received between 140-170 hours in terms of the number of effective cold hours and were considered as favorable areas for autumn-sown sugar beet planting. The northern and southern margin of Fars province were identified as unsuitable areas for sugar beet planting. According to the province's final zoning map, 13% of the land was highly suitable, 23% was suitable, 31% was medium, and 33% was unsuitable for autumn-sown sugar beet planting.
