تأثير محلول‌پاشي اسپرمين و اسپرميدين بر رشد و برخي صفات فيزيولوژيكي نخود (Cicer arietinum L.) تحت تنش شوري

پلي‌آمين‌ها، پلي‌كاتيون‌هاي آلي با وزن مولكولي كمي هستند كه در فرآيندهاي مختلف فيزيولوژيكي گياه ازجمله مقاومت در برابر تنش‌ها مؤثر مي‌باشند. به‌منظور بررسي تأثير محلول‌پاشي پلي‌آمين‌هاي اسپرمين و اسپرميدين بر عملكرد و اجزاي عملكرد نخود در شرايط تنش شوري، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزارع خارتوران شاهرود با شوري 7/5‌دسي‌زيمنس بر متر در سال1395 اجرا گرديد. محلول‌پاشي اسپرمين در سه سطح (صفر، 25/0 و 50/0‌ميلي‌مولار) و اسپرميدين در سه سطح (صفر، 25/0 و 50/0‌ميلي‌مولار) در سه مرحله چهاربرگي، گلدهي و پر‌شدن غلاف‌ها انجام شد. صفات مختلفي از جمله محتواي نسبي آب برگ، شاخص پايداري غشاء، فعاليت آنزيم‌هاي كاتالاز، پلي‌فنل اكسيداز و گاياكول پراكسيداز، ارتفاع بوته، تعداد شاخه در هر بوته، تعداد غلاف در هر بوته، تعداد دانه در هر غلاف و عملكرد دانه مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه محلول‌پاشي اسپرمين با غلظت 50/0‌ميلي‌مولار منجر به افزايش شاخص پايداري غشاء (15‌درصد) و ارتفاع بوته (23‌درصد) در گياهان تحت تنش شوري نسبت به تيمار بدون محلول‌پاشي شد. همچنين كاربرد غلظت 50/0‌ميلي‌مولار اسپرميدين موجب افزايش شاخص پايداري غشاء (17‌درصد)، ارتفاع بوته (31‌درصد)، تعداد شاخه (52‌درصد)، تعداد غلاف در هر بوته (27‌درصد)، وزن100دانه (16‌درصد) و عملكرد دانه (15‌درصد) در مقايسه با تيمار بدون محلول‌پاشي گرديد؛ در‌حالي‌كه تيمارهاي تركيبي اسپرمين و اسپرميدين تنها بر شاخص‌هاي محتواي نسبي آب برگ و فعاليت آنزيم‌هاي پلي‌فنول اكسيداز، كاتالاز و گاياكول پراكسيداز تأثيرگذار بود. براساس نتايج، محلول‌پاشي تيمارهاي مختلف تأثير معني‌داري بر وزن غلاف، وزن دانه و تعداد دانه در غلاف نداشتند. در مجموع محلول‌پاشي اسپرميدين در كاهش اثر سوء تنش شوري مؤثرتر از اسپرمين بود. همچنين كاربرد غلظت 50/0‌ميلي‌مولار هر دو پلي‌آمين مؤثرتر از غلظت 25/0‌ميلي‌مولار بود.

Chickpea is one of the most important legumes in Iran. Despite the abundance of cultivated lands in Iran by chickpea, yield per hectare is considerably lower than world average. Environment conditions of chickpea cultivation in infertile, arid and semiarid regions limit the yield production in Iran. Salt stress, resulted from salts accumulation in soil solution is one the limiting factors for chickpea cultivation in arid and semiarid areas. Chickpea is a salt sensitive plant and yield loss is one of the most potential impacts of salinity on chickpea. Polyamines are low molecular weight polycationic molecules, which play important roles in a number of plant physiological processes, including resistance to various stresses. Recently, the role of polyamines, unique polycationic metabolite, was proved as a regulator of growth and plant membrane transport. They also act as a source of reactive oxygen species (ROS) and ROS scavenger and activator of key antioxidant enzymes. Moreover, they are involved in plant stress tolerance. The present study was conducted to investigate the ameliorating effect of spermine and spermidine spraying on yield and yield components of salt treated chickpea plants.