سنگ شناسي، زمين شيمي و خاستگاه گرانيت ريگ ملك، جنوب شرق زاهدان

Petrology, geochemistry and origion of Rigmalak granite, southeast of Zahedan

توده گرانيتوئيدي ريگ ملك در شرق آتشفشان تفتان، جنوب شرق زاهدان و در پهنه زمين درز سيستان قرار دارد. اين توده به سن اليگوميوسن درون فليش‌هاي ائوسن نفوذ كرده و در محل تماس، دگرگوني‌ مجاورتي ضعيفي را ايجاد نموده است. تركيب سنگ­ شناسي اين توده از گرانيت، سينوگرانيت، مونزوگرانيت، گرانوديوريت، توناليت، پگماتيت و ديوريت است. اين سنگ‌ها از كاني‌هاي كوارتز، پلاژيوكلاز، ارتوكلاز، بيوتيت و هورنبلند تشكيل شده ­اند و بيشتر داراي بافت‌هاي دانه‌اي و پگماتيتي هستند. شواهد سنگ‌­شناسي گرانيتوئيدي كوه ريگ ملك از جمله وجود كاني‌هاي بيوتيت و هورنبلند نشان مي‌دهد كه اين توده مانند گرانيت زاهدان بيشتر از نوع I هستند. بررسي‌هاي زمين شيميايي نشان مي‌دهد كه آن داراي ماهيت آهكي قليايي تا كمي مايل به قليايي و متاآلومين با خاستگاه I، غني از عناصر خاكي نادر سبك (LREE) و عناصر سنگ دوست بزرگ يون (LILE)، فقير از عناصر خاكي نادر سنگين (HREE) و عناصر با شدت ميدان بالا (HFSE) هستند. نمودارهاي بهنجارشده نمونه­ ها نسبت به گوشته آغازين و كندريت نشان مي­دهد كه نمونه‌ها در Eu تهي شدگي و اغلب الگوي مشابه دارند. ناهنجاري مثبت در عناصر Zr و Th و ناهنجاري­هاي منفي در عناصر Nb, Sr و Ti نمونه‌ها مشابه الگوهاي اين عناصر در مناطق فرورانش است. براساس نمودارهاي زمين ­ساختي ماگمايي، سنگ‌هاي گرانيتوئيدي ريگ ملك وابسته به محيط‌هاي برخوردي است. شواهد زمين­ شيميايي نمونه‌هاي سنگي گرانيتوئيد ريگ ملك نشان داد كه جدايش بلوري تنها فرآيند موثر در دگرگوني­ هاي ماگمايي سازنده اين توده نبوده، بلكه امكان وجود چند فاز يا ذوب­ بخشي يك فاز با درجات متفاوت نيز وجود داشته است. به نظر مي‌رسد كه تشكيل اين توده گرانيتوئيدي در پهنه زمين درز سيستان وابسته به برخورد قطعه‌هاي لوت و افغان باشد.

The Rigmalak granitoid is located East of Taftan volcano, southeast of Zahedan, in Sistan Suture Zone.This pluton (Oligo-Miocene) has intruded into Eocene Flysch deposidt and cause low metamorphism in the borders. This pluton is composed of granite, synogranite, monzogranite, granodiorite, tonalite, pegmatitie and diorite in composition. The main minerals in this pluton are quartz, plagioclase, orthoclase, biotite and hornbelande and they are mainly granoular to pegmatitic in texlures. Presence of biotite and hornbelends minerals in this granitoides show that it is simillar to Zahedan granitoid and it is belonging to I type granite. Geochemical studies show that these rocks have calcalkaline to low alkaline magmatic series and metaluminous, I type, enrichment from LREE and LILE and depleted from HREE and HFSE. Major, rare and trace elements digramas of shows crystal defferintation is important role the formation pluton. Digrams normalized to chondorite and primitive mantle show that rocks formed this pluton are enriched in LREE to HREE and dominantly simillar and parall trends. Also, Zr and Th elements show positive anomalyes and Sr, Nb and Ti negative anomalyes, similar to subduction zones.Tectono magmatic diagrams show Rigmalak granitoid rocks related to syncollision to low post collision environments. Geochemical evidence of Rigmalak samples showed that crystal differentiation was not the only effective process in the formation of magma but may be several phases or melting of a phase with different degrees also may happened in the region. It seems that the formation of this granitoid in the Sistan suture zone is related to the collisions between Lut and Afghan blocks.