سنگ ‌زايي و جايگاه زمين‌ ساختي سنگ‌هاي آتشفشاني بازيك شرق قزوين، البرز مركزي

Petrogenesis and tectonic setting of the basic volcanic rocks from east of Qazvin, Central Alborz

يك توالي از سنگ‌هاي آتشفشاني بازيك با سن ترشيري در شرق قزوين رخنمون دارد. تركيب سنگ‌شناسي اين مجموعه بيشتر اليوين بازالت تا تراكي‌آندزيت با بافت‌هاي پورفيري، ميكروليتي و شيشه‌اي است. كاني‌هاي كلينوپيروكسن، پلاژيوكلاز و گاهي اليوين ايدينگزيتي شده و آمفيبول درشت بلور‌هاي اصلي اين سنگ­ها را تشكيل مي­دهند. براساس نتايج تجزيه نقطه‌اي درشت بلور‌هاي پلاژيوكلاز، تركيب لابرادوريت تا بيتونيت و پيروكسن تركيب ديوپسيد را نشان مي‌دهند. دما-فشارسنجي تبلور كاني پيروكسن گستره دمايي 1100 تا 1200 درجه سانتي‌گراد و فشار 1 تا 5 كيلوبار را نشان مي‌دهد. براساس نتايج زمين شيميايي، اين مجموعه آتشفشاني داراي سرشت آهكي قليايي وابسته به قوس آتشفشاني است و در مقايسه با كندريت از عناصر سنگ دوست بزرگ يون (LILE) غني و از عناصر با شدت ميدان بالا (HFSE) تهي شده‌اند. نمودار‌هاي زمين­ساختي نشان مي‌دهند كه اين سنگ‌ها از يك ماگماي آهكي قليايي پتاسيم بالا تا شوشونيتي در يك محيط فرورانشي وابسته به كرانه فعال قاره تشكيل شده‌اند. بي‌هنجاري منفي عناصر Ti و Nb و غني‌شدگي از عناصر گروه LILE نشان از خاستگاه گوشته غني‌شده در بالاي پهنه فرورانش دارد. ماگما از ذوب­بخشي حدود 5 تا 10 درصدي يك منبع گوشته‌اي گارنت- اسپينل لرزوليتي غني‌شده در اعماق 50 تا 70 كيلومتري ايجاد شده و از طريق شكستگي‌ها و گسل‌هاي عميق در حوضه كششي ائوسن مياني- بالايي در پهنه ساختاري البرز مركزي فوران كرده است.

A sequence of Tertiary basic volcanic rocks is exposed in the east of Qazvin. The volcanic sequence is mainly composed of olivine-basalt to trachyandesite with porphyrictic, microlitic, and glassy textures. Clinopyroxene, plagioclase, amphibole, and iddingsitized olivine are the main phenocrysts. According to EPMA data plagioclase shows labradorite to bytownite composition and clinopyroxene is diopside. Geothermobarometry of clinopyroxene and amphibole represents the temperature of 1100 C to 1200 C and pressure of 1 to 5 kbar during crystallization of these minerals. According to the geochemical data, the sequence shows calc-alkaline affinity which is related to volcanic arc setting. In comparison to chondrite, they are enriched in LILEs and depleted in HFS elements. Also based on geotectonic diagrams, these rocks have been derived from a high potassium calc-alkaline to shoshonitic magma in an active continental margin setting. Ti and Nb negative anomalies and LILE enrichment support an enriched mantle in a supra-subduction zone as a source for magma. According to this study, the magma originated from a low grade 5 to 10 % partial melting from an enriched garnet-spinel lherzolitic mantle source at depth of 50-70 km and finally has risen to the surface via deep fractures and faults within an intra-arc extensional basin in Central Alborz zone during the Middle and Upper Eocene time.