آسيب‌شناسي آمايش آموزش عالي در ايران؛ اولين گام حكمراني منطقه‌اي

Pathology of Higher Education Spatial Planning in Iran; the First Step of Regional Governance

آموزش عالي ايران طي سال‌هاي گذشته از رشد كمي قابل توجهي برخوردار بوده است. اما از سوي ديگر، ركود در بازار كار دانش‌آموختگان دانشگاهي و فقدان بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي منطقه‌اي باعث توجه هرچه بيشتر به مقوله آمايش و حكمراني منطقه‌اي آموزش عالي شده است. مطالعات آمايش آموزش عالي ايران طي دهه‌هاي گذشته در چند مرحله انجام شده است اما نتوانسته مبنايي براي برنامه‌ريزي توسعه آموزش عالي كشور قرار گيرد. پژوهش حاضر با هدف آسيب‌شناسي آمايش آموزش عالي در ايران با رويكرد توصيفي- تحليلي و با بهره‌گيري از روش مطالعه اسنادي- كتابخانه‌اي انجام شده است. براي اين منظور، با استفاده از روش مرور نظام‌مند، ابتدا گزارش‌ها، نتايج پژوهش‌هاي موجود و تجارب ثبت‌شده در اين حوزه مورد مطالعه قرار گرفت. سپس، با استفاده از روش تحليل تفسيري سعي شد آسيب‌‌هاي موجود در آمايش آموزش عالي كشور مورد شناسايي و دسته‌بندي قرار گيرد. نتايج حاصل از تحليل اسناد موجود نشان مي‌دهد كه مهم‌ترين آسيب‌هاي آمايش آموزش عالي كشور عبارت‌اند از: تغيير در رويكرد مطالعات، مسائل فرهنگي، بخشي‌نگري، كمي‌گرايي، تمركزگرايي و تسلط نظام ديوان‌سالارانه مركزي، تأثيرپذيري از جريان‌هاي سياسي، ديدگاه اثبات‌گرايانه سياست‌گذاران و مجريان، و فقدان چارچوب عملي در طراحي و اجرا. مطالعات آمايش آموزش عالي مي‌تواند ضمن فراهم آوردن زمينه‌هاي توسعه علمي پايدار از طريق استفاده بهينه از ظرفيت‌ها و مزيت‌هاي نسبي منطقه‌اي كشور، نقش مهمي نيز در بهبود حكمراني منطقه‌اي داشته باشد.

Iran's higher education has grown significantly in recent years. But on the other hand, the downturn in the job market of university graduates and the lack of regional capacity has led to a growing focus on regional planning and governance in higher education. Studies of Iranian higher education Spatial Planning have been conducted in several stages over the past decades, but have failed to provide a basis for planning higher education development in Iran. The purpose of this study was to determine the pathology of higher education spatial planning in Iran by using a descriptive-analytical approach and document-library study method. For this purpose, using systematic review method, firstly, reports, results of research and experiences were studied. Then, using the interpretive analysis method, we tried to identify and categorize the damages in the spatial planning of higher education. The results show that the most important disadvantages are: changes in study approach, cultural issues, partisanship, quantification, centralization, political influence, positivist view of policymakers and executives, and a lack of a practical framework for design and implementation. Higher education spatial planning can play an important role in improving regional governance, while providing opportunities for sustainable scientific development through optimal use of the country's regional comparative capacities and advantages.