اولويت‌بندي عناصر پياده‌راه‌هاي تفريحي با هدف ارتقاي شفابخشي به كمك ادراكات حسي

Prioritizing Elements of Recreation Footpaths to Promote Healing with the Help of Sense Perceptions

زمينه و هدف: توجه به شفابخشي از طريق پياده‌راه‌هاي تفريحي مي‌تواند باعث بهبودِ سلامتِ روح و جسم و افزايش ميزان بهداشت روان شهرنشينان شود. يكي از مهم‌ترين ابعاد منظر پياده‌راه‌هاي تفريحي، عناصر طراحي به كار گرفته شده در آن‌هاست كه به دو گونه محسوس و ذهني دسته بندي مي شوند. پژوهش‌هاي بسياري مولفه‌هاي طراحي موثر بر سلامت و آسايش شهروندان را بررسي نموده اند؛ اما تا كنون نگاه جامعي كه ارتباط بين عناصر منظر پياده‌راه‌هاي تفريحي ومولفه‌هاي شفابخشي را همراه بادر نظر گرفتن نقش حواس پنج‌گانه انسان مورد مطالعه قرار داده باشد؛ انجام نشده است.اين مقاله در پي شناخت ابعاد موثر پياده‌راه‌هاي تفريحي بر شفابخشي كاربران به كمك حواس پنج‌گانه است. روش بررسي: رويكرد پژوهش از نوع كيفي است.به‌طور كلي، داده هاي مورد استفاده در تحقيق حاضر در دو بخشِ داده هاي مستخرج از "مطالعات پيشين" و داده هاي مستخرج از "پرسش‌نامه كاربران متخصص" به دست آمده‌اند. ابتدا با روش كتابخآنه اي و استدلال منطقي به تبيين و اولويت‌بندي ابعاد موثر و مولفه‌ها پرداخته شد. سپس از طريق فرايند تحليل شبكه اي فازي به تحليل نظر متخصصان پرداخته شده است و در انتها به منظور اولويت‌بندي نهايي عناصر پياده‌راه، نتايج حاصل از هر دو مرحله ي قبل به كمك نرمال كردن، يكپارچه شده است. يافته‌ها: در ميان تمامي حواس، حس بينايي بيش‌ترين نقش را دارا مي باشد. همچنين"عناصر طبيعي" در ايجاد شفابخشي از ساير عناصر پياده‌راه موثرتر مي باشد؛ همچنين بيش‌ترين ميزان شفابخشي در زمينه ي "شفاي احساسي/رواني" روي خواهد داد. بحث و نتيجه‌گيري: مشاهده مناظر طبيعي (محرك وجه ديداري و بصري) و در معرض عناصر طبيعي قرار گرفتن (محرك حس لامسه بويايي و شنيداري) مي‌تواند عوامل تنش زاي روان شناختي را كاهش و رفاه بيولوژيكي را افزايش دهد، همچنين سبب بهبود اضطراب هاي دروني مي‌شوند.

Background and Objectives: Consideration of Healing through recreational footpaths can improve mental and physical health and increase the mental health of city dwellers. One of the most important dimensions of recreational footpaths is design elements used in them which are categorized into two tangible and subjective species. Many researchers have investigated the effective design components on the health and welfare of citizens; but a comprehensive look at the relationship between landscape elements of recreation footpaths and healing components with regard to the role of the human senses has not been carried out yet. This article seeks to identify effective dimensions of recreation footpaths and their impact on healing the users with the help of the five senses. Method: The research approach is qualitative. In a general view, all the used data in this research obtained from two ways; review of previous researches and experts’ vote. At first, efficient dimensions and components were clarified and prioritized using library methods and logical reasoning; then experts’ recommendations had been analyzed and discussed through fuzzy Analytic Network Process (FANP). At the end, the results of both previous stages were integrated using normalization in order to finalize the priorities of footpath elements. Findings: The findings emphasized that “Sight” has the most impact on perception and healing components, among other senses. Also, natural elements have the most impact on the healing through footpath elements. an‎d the highest proportion of healing will occur in ‘emotional / psychological healing’. Discussion and Conclusion: Seeing "natural landscapes" (through sight and visual aspects) and being in touch with nature (through olfactory, tactile and audible senses), can decrease the psychological stresses and Increase biological well-being as well as heal internal anxiety.