تاثير خرخاكي (Hemilepistus shirazi Schuttz) بر نفوذپذيري خاك در شبكه هاي پخش سيلاب گربايگان فسا

The Effect of Sowbug (Hemilepistus shirazi Schuttz) on Soil Infiltrability in a Floodwater Spreading Systems of Gareh Baygone Plain

زمينه و هدف: پخش و گسترش سيلاب در كشتزارها و مراتع، به ويژه آن‌‌ها كه بر روي آبخوان‌هاي بالفعل و بالقوه قرار دارند راهي ساده و ارزان براي مهار بيابان‌ها و تغذيه مصنوعي سفره‌هاي آب‌هاي زيرزميني به شمار مي‌رود. حضور سخت پوستي خاك‌زي به نام خرخاكي در شبكه‌هاي پخش سيلاب گربايگان فسا در جنوب شرقي استان فارس دگرگوني هايي چشمگير را در كيفيت و همچنين ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك به وجود آورده است. مهم‌ترين اهداف اين تحقيق، اندازه‌گيري و مقايسه نفوذ پذيري خاك در شبكه‌هاي پخش سيلاب با حضور و بدون حضور خرخاكي مي‌باشد مواد و روش‌ها: اين مطالعه در ايستگاه آبخوان‌داري كوثر در دشت گربايگان فسا، در 200 كيلومتري جنوب شرقي شيراز انجام شد. يكي از شبكه‌هاي پخش سيلاب گربايگان به نام بيشه‌زرد 1 انتخاب گرديد. نوار دوم اين شبكه را به 11 قسمت مساوي تقسيم، در هر قسمت سه آزمايش نفوذپذيري با كاربرد استوانه‌هاي دوگانه انجام گرديد. متوسط هر سه آزمايش را براي 11 قسمت فوق به عنوان نفوذپذيري هر قسمت در نظر گرفته شد. همچنين در مكان‌هايي از اين شبكه كه فعاليتي از خرخاكي‌ها به چشم نمي‌خورد نيز آزمايش‌هاي نفوذپذيري به همان ميزان انجام گرفت و با يكديگر مقايسه شد. يافته‌ها: خرخاكي‌ها، نفوذپذيري شبكه‌ها را به گونه‌اي چشمگير افزايش مي‌دهند. ميانگين نفوذ 7/2 سانتي‌متر بر ساعت است (200 ليتر بر ثانيه در هكتار) كه حدودا 5 برابر مناطق شاهد است و يك اختلاف معني‌داري در سطح يك درصد نشان مي‌دهد. نتايج همچنين نشان مي‌دهد كه يك اختلاف معني‌داري بين فعاليت خرخاكي و شاهد در سطح يك درصد وجود دارد. بحث و نتيجه‌گيري: خرخاكي مي‌تواند به عنوان يك عامل مفيد براي كنترل خاك‌هاي سله بسته از رسوبات در حوضچه‌هاي تغذيه مصنوعي باشد، آنها نفوذپذيري اين شبكه‌ها پس از 30 سال در حد قابل قبولي حفظ و عمر مفيد شبكه‌‌هاي پخش سيلاب را زياد مي‌كنند.

Background and Objective: Artificial recharge of groundwater through floodwater spreading is an approved method for improvement of groundwater resources. The appearance of sowbug to floodwater spreading system of Gareh Baygon Plain has been changed physic-chemical properties of soil. The main objective of this research is to evaluate soil infiltration rate with activity of sowbugs. Method: This study has been conducted in Kowsar aquifer management of Gareh Bygone plain. One of the floodwater spreading systems named Bisheh Zard1 was selected. This system has 6 sedimentation basins. The second sedimentation basin was chosen and divided to 11 plots. Infiltrability of 11 paired plots was determined utilizing the double ring method. Findings: Results showed that the appearance of sowbug that make hols with 7 milimeter and average one meter depth improve the soil physical properties and enhance the infiltration rate about 7.2 centimetres per hours and showed a significant difference at the 1 % level. The burrowing macro fauna, including the sowbug, form channels that facilitate accelerated flow of water towards the aquifer. Discussion and Conculation: This study approved that sowbug has a great effect on infiltration water to crusted soil that occurs by floodwater spreading. Sowbugs burrows have a marked effect on surface infiltration of water through the soil. The present research state that sowbug can be as useful agent for controlling of crusted soil from fine clay in sedimentation basins form channels that facilitate accelerated flow of water towards the aquifer and increase the life time of floodwater spreading systems after 30 years and Gareh Bygone Plain desert has been changed to a evergreen forest.