ارزيابي توان اكولوژيك حوضه ي آبخيز سد تاجيار براي كاربري جنگلداري با استفاده از روش تجزيه و تحليل سلسله مراتبي (AHP)

Evaluation of Ecological Potential of Tajyar Dam Catchment Basin for Forestry Use by AHP Method

زمينه و هدف: برنامه‌ريزي كاربري‌ها باديد اكولوژيك راه حل منطقي گسستن چرخه فقر جامعه و بحران محيط زيست و ايجاد بستر لازم براي رسيدن به توسعه پايدار است. هدف از اين مطالعه ارزيابي توان اكولوژيك براي كاربري جنگلداري در حوضه آبخيز سد تاجيار در استان آذربايجان‌شرقي و بررسي ميزان انطباق كاربري فعلي جنگلداري با توان اكولوژيك منطقه براي كاربري مذكور مي‌باشد. روش بررسي: در اين پژوهش، ابتدا با بررسي منابع مختلف و كسب استانداردها، معيارها و زيرمعيارها انتخاب شدند. معيارهاي اصلي مورد استفاده در اين مطالعه، عبارتند از: خاكشناسي، سنگ شناسي، توپوگرافي، اقليم، پوشش گياهي، فاصله از آب‌هاي سطحي، دسترسي به شبكه حمل و نقل، فاصله از مناطق مسكوني، فاصله از مزارع و باغات و كاربري اراضي. سپس، با استفاده از پرسشنامه‌ي دلفي، وزن معيارها و زيرمعيارها تعيين گرديد و از فرايند تحليل سلسله مراتبي براي وزن دهي به معيارها بهره گرفته شد. درنهايت، كليه‌ي لايه‌ها با استفاده از روش تركيب خطي وزن‌دار تلفيق شدند و نقشه‌ي نهايي توان اكولوژيك منطقه به دست آمد. يافته ها: با توجه به بررسي‌هاي انجام يافته سه توان: كم، متوسط و زياد به ترتيب: 3752 هكتار (35%)، 3282 هكتار (31%) و 3627 هكتار (34%) از مساحت 10898 هكتاري منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده اند. كه در مجموع فقط 3/87 درصد از منطقه، به طور متناسب با توان اكولوژيك آن براي جنگلداري، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. بحث و نتيجه گيري: يافته‌ها حاكي از آن است كه تلفيق فرايند تحليل سلسله مراتبي و سامانه اطلاعات جغرافيايي، داراي قابليت بالايي جهت ارزيابي توان اكولوژيك اراضي براي كاربري جنگلداري مي‌باشد.

Background and Objective: Ecological planning is the logical solution to breaking the cycle of community poverty and environmental crisis and creating the necessary framework for sustainable development. The purpose of this study was to evaluate the ecological potential of forestry use in Tajyar dam watershed in East Azarbaijan province and to evaluate the current adaptation of forestry use to the ecological potential of the area for this use. Method: In this investigation, firstly, criteria and sub criteria were selected through investigation of different resources and obtaining needed standards. Then, using Delphi’s questioner the criteria and sub criteria were weighted and AHP was used to weight the criteria. Finally all layers were combined using weighted combination method and the area’s final map of ecological potential was prepared. Findings: Considering the investigations carried out in this field, three potentials of low, moderate and high dedicated 3752 hectares (35%), 3282 hectares (31%) and 3627 hectares (34%), respectively, of total 10898 area of the study land. In general, only 3.87% of the area is used appropriately with its ecological potential for forestry use. Discussion and Conclusion: Findings of the study indicated that combination of AHP and GIS has higher capability of evaluating ecological potential of the land for forestry use.