بررسي تأثير ويژگي‌هاي خاك بر ميزان فرسايش در سطح زيررده خاك با استفاده از PCA (مطالعه موردي: دشت اردبيل) شهلا احمدي قلي‌درق، آيدا عباسي كلو*، اباذر اسمعلي- عوري

خاك، يكي از مهم‌ترين منابع طبيعي كشورهاست كه فرسايش موجب اتلاف آن مي‌شود. در اين پژوهش تأثير ويژگي‌هاي خاك بر ميزان فرسايش در سطح زيررده بررسي مي‌شود. بدين‌منظور 77 نمونه‌ خاك (30-0 سانتي‌متر) تهيه و پارامترها در آزمايشگاه اندازه‌گيري شد. نيم‌تغييرنماي پارامترها با +GS و نقشه توزيع مكاني آنها يا سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) تهيه شد. منطقه‌ با تلفيق نقشه‌هاي تيپ اراضي و زمين‌شناسي به اجزاي واحد اراضي تفكيك و فرسايش آبي در هر واحد اراضي به‌روش EPM براورد شد. با حفر پروفيل در نقاط مختلف منطقه، زيررده‌هاي خاك به‌روش جامع آمريكايي تعيين و مقدار متوسط پارامترها در هر زيررده براورد شد. براي تحليل داده‌ها از آناليز مؤلفه‌هاي اصلي (PCA) استفاده شد. نتايج نشان داد از ميان پارامترها، سه ويژگي سيلت، كربن ‌آلي و هدايت الكتريكي به‌عنوان مؤلفه اصلي اول 30/384 درصد؛ رس، شن و پوشش گياهي به‌عنوان مؤلفه اصلي دوم 18/091 درصد و شيب و ارتفاع به‌عنوان مؤلفه اصلي سوم 15/330 درصد و در مجموع 63/805 درصد از ميزان تغييرات فرسايش را توجيه مي‌كند. كمترين و بيشترين ميزان فرسايش (به‌ترتيب 69/12 و 343/57 مترمكعب در كيلومترمربع در سال) در‌ زيررده‌هاي Xeralfs و Fluvents براورد شد. كلاس شدت فرسايش زيررده‌هاي منطقه مطالعاتي، كم و متوسط تعيين شد.