تعيين و ارزيابي كارايي مصرف آب پتانسيل و برتري نسبي كشت محصولات زراعي عمده فارياب در برخي استان‌هاي كشور

وجود فناوري‌هاي جديد همچون سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) مي‌تواند كمك مؤثري در استفاده بهينه از آب آبياري را فراهم كند. بنابراين بهره‌برداري از اين منابع به شكل مطلوب، مؤثر و كارا به‌منظور تضمين توسعه پايدار، يكي از مهم‌ترين موضوعات مطرح شده در دنياي امروز است. اين پژوهش به‌منظور ارزيابي شاخص كارايي مصرف آب پتانسيل در مقياس دشت و با استفاده از داده‌هاي نياز آبي، سطح زير كشت، عملكرد و تعيين مزيت نسبي كشت محصولات گندم و جو به تفكيك دشت در استان‌هاي تهران، البرز، قم، قزوين و زنجان با استفاده از قابليت سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) انجام شد. آمار عملكرد محصولات گندم و جو با روش ميانگين وزني در نرم‌افزار ArcGIS به عملكرد در دشت‌هاي محدوده مطالعاتي تبديل شد. براي محاسبه شاخص كارايي پتانسيل و واقعي مصرف آب از نرم‌افزار بهينه‌سازي و برنامه‌ريزي مصرف آب كشاورزي (OPTIWAT) به‌منظور محاسبه نياز خالص آبياري و راندمان آبياري فعلي دشت‌ها و همچنين از ميزان عملكرد محصولات گندم و جو به تفكيك دشت‌ها استفاده شد. پهنه‌بندي شاخص‌هاي كارايي مصرف آب نيز با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS و با روش Kriging انجام شد. نتايج پهنه‌بندي نشان‌دهنده برتري نسبي كشت محصولات در قسمت‌هاي غربي و شمال غربي استان تهران، جنوب و جنوب غربي استان البرز، نواحي جنوب غربي، شمال غربي و مركزي استان قزوين، مناطق مركزي استان قم و همچنين نواحي شمالي و جنوبي استان زنجان نسبت به ساير مناطق است. متوسط شاخص كارايي مصرف آب پتانسيل و واقعي گياه گندم در كل محدوده مطالعاتي استان‌ها به‌ترتيب برابر 43/1 و 58/0 كيلوگرم بر متر‌مكعب و براي گياه جو به‌ترتيب برابر 62/1 و 65/0 كيلوگرم بر متر‌مكعب است.