ارزيابي پتانسيل ريسك اكولوژيكي و سلامت انساني برخي از فلزات سنگين در گردوغبار خياباني شهر ايلام

قرارگرفتن در معرض گردوغبار خياباني در طولاني‌مدت به‌دليل پتانسيل سمّيت فلزات سنگين انباشته شده در آن مي‌تواند باعث اثرات مضرر براي سلامت انسان از طريق استنشاق، بلع و جذب پوستي شود. در اين مطالعه، تعداد 25 عدد نمونه گردوغبار خياباني از پياده‌‌رو خيابان‌هاي اصلي ايلام برداشت و به روش طيف‌سنجي جفت‌شده پلاسماي القايي (ICP-OES) اندازه‌گيري شدند. ميانگين غلظت فلزات مورد مطالعه به‌ترتيب: سرب (80/58)، روي (24/213)، مس (12/63)، كروم (84/45)، كادميوم (37/0)، نيكل (76/43)، واناديوم (92/30) و آرسنيك (00/5) ميلي‌گرم بر كيلوگرم است. بر اساس مقدار ميانگين پتانسيل ريسك اكولوژيكي (Er) فلزات سنگين سرب، روي، مس، كروم، نيكل و واناديوم داراي پتانسيل ريسك اكولوژيكي كم و كادميوم داراي ريسك اكولوژيكي متوسط هستند. بيشترين ميزان خطر غير‌سرطان‌زايي (HQ) در كودكان و بزرگسالان به‌ترتيب مربوط به فلز آرسنيك از طريق مسير بلع و فلز كروم از طريق مسير جذب پوستي است و كمترين ميزان مربوط به فلز كادميوم از طريق مسير تنفس است. مقادير خطر تجمعي غير‌سرطان‌زايي (HI) در هر سه مسير جذب در گروه سني كودكان بيشتر از بزرگسالان است. همچنين در هر دو گروه سني، كروم داراي بيشترين خطر سرطان‌زايي (RI) و سرب كمترين خطر را دارد. نتايج به‌دست آمده از پتانسيل ريسك اكولوژيك و ريسك سلامت انساني، نشان داد كه منبع آلودگي فلزات مورد مطالعه فعاليت‌هاي انسان‌زاد از قبيل ترافيك، تأسيسات صنعتي و سوختن سوخت‌هاي فسيلي در منطقه مورد مطالعه است.