گياهان علوفه‌اي يكساله در شرايط ديم - مقاله مروري

انتخاب گونه و رقم مناسب براي توليد علوفه به ‌همراه بسته زراعي مربوطه از مهمترين اقدامات در رابطه با توسعه گياهان علوفه‌اي در شرايط ديم است. در مجموع تحقيقات گياهان علوفه‌اي در شرايط ديم طي 15 سال اخير (1382-97)، مواد ژنتيكي قابل دسترس از توده‌هاي بومي ‌و بين المللي شامل پانزده گونه از يونجه يكساله، شش گونه ماشك، سه گونه خلر و دو گونه نخود علوفه‌اي در ‌ايستگاه‌هاي تحقيقاتي همكار با موسسه تحقيقات كشاورزي ديم كشور مورد ارزيابي قرار گرفته و لاين‌هاي مناسب با تاكيد بر كشت پاييزه در اقليم‌هاي مختلف شناسايي شده است كه پس از ارزيابي سازگاري آن­ها و مقايسه با شاهد‌هاي محلي و اجراي پايلوت در اقاليم مختلف كشور، آزادسازي يا در دست معرفي هستند. ماشك رقم مراغه با متوسط عملكرد علوفه خشك 2.5 تن در هكتار، جهت كشت پاييزه در اقليم معتدل و گرم كشور معرفي ‌شده است. ارقام ماشك گل‌سفيد و لامعي از گونه پانونيكا و گلشن از گونه ويلوزا مناسب كشت پاييزه در ديمزارهاي سردسير و معتدل با متوسط عملكرد علوفه خشك در حدود 3 تن در هكتار هستند و رقم طلوع از ماشك ساتيوا با متوسط عملكرد علوفه خشك 3 تن در هكتار براي مناطق گرمسير معرفي شده است. با وجود برتري ماشك‌ها در تحمل سرما و كشت پاييزه در ديم‌زارهاي سردسير، معلوم شده است كه تحمل خشكي در خلر بيشتر از ماشك است و ارقام اميدبخش از خلر براي شرايط ديم در دست معرفي هستند. علاوه بر شناسايي ارقام مناسب علوفه ديم در جهت افزايش كميت توليد، سيستم‌هاي كشت مخلوط لگوم-غلات و لگوم-لگوم نيز در شرايط ديم شناسايي شده است كه متوسط توليد علوفه خشك بيش از 6 تن در هكتار با استفاده از ماشك مراغه با جو و حداقل افزايش 20% علوفه خشك در مخلوط ماشك گل سفيد با مراغه حاصل شده است. در خصوص يونجه يكساله، عليرغم شناسايي منابع متحمل به سرما در برخي گونه‌ها نظير ريجيدولا، عملكرد قابل توجهي از توده‌هاي بومي يونجه يكساله در شرايط ديم سرد و معتدل بدست نيامده است.