بررسي واكنش برخي ژنوتيپ هاي كلزا به تنش خشكي

به‌منظور شناسايي ارقام متحمل به خشكي آخر فصل تعداد 13 ژنوتيپ كلزا شامل كرج1، كرج2، كرج3، طلايه، زرفام، اوكاپي، ليكورد، اس.ال.ام.046، مودنا، دابل يو. پي.ان.5 ، اپرا، دابل يو. پي.ان.2 و جي.كا.اچ.305 به‌صورت دو آزمايش جداگانه در شرايط نرمال و تنش خشكي آخر فصل (قطع آبياري از مرحله گلدهي) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي اسلام‌آباد غرب از مهر 1391 به مدت دو سال زراعي مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس مركب داده‌ها نشان داد كه اثر تنش خشكي آخر فصل بر همه صفات به‌جز درصد روغن دانه، تعداد شاخه‌هاي فرعي و وزن هزار دانه معني‌دار بود. عملكرد دانه در اثر تنش خشكي به ميزان 20 درصد كاهش يافت به‌طوري‌كه ميانگين عملكرد دانه ارقام كلزا در شرايط آبياري كامل 4586 كيلوگرم در هكتار و در شرايط تنش 3736 كيلوگرم در هكتار بود، اين كاهش حاصل تأثيرپذيري اجزاي عملكرد دانه يعني تعداد خورجين در بوته و تعداد دانه در خورجين از تنش خشكي بود. بيشترين عملكرد دانه در شرايط آبياري كامل و تنش خشكي متعلق به ژنوتيپ‌ جي.كا.اچ.305 به ترتيب با 5230 و 3941 كيلوگرم در هكتار بود. نمودار دوبعدي حاصل از تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي نشان داد ژنوتيپ‌هاي جي.كا.اچ.305، زرفام و دابل يو. پي.ان.5 داراي پتانسيل عملكرد بالايي هستند، ضمناً متحمل به تنش خشكي نيز هستند. در اين مطالعه ژنوتيپ‌هاي شناخته‌شده ليكورد، طلايه و اس.ال.ام.046 نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها در هر دو شرايط از ميانگين عملكرد كمتري برخوردار بودند.