تعيين مناسب‌ترين تاريخ كاشت و ژنوتيپ پايدار در ارقام و لاينهاي اميدبخش كلزا (Brassica napus L.) با استفاده از روش تجزيه گرافيكي GGE باي پلات

به‌منظور تعيين مناسب‌ترين تاريخ كاشت و ژنوتيپ پايدار در ارقام و لاينهاي اميدبخش كلزا با استفاده از روش تجزيه گرافيكي GGE باي پلات، آزمايشي به‌صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار در زنجان در دو سال 95-1393 اجرا شد. مواد گياهي شامل ارقام اپرا و احمدي و 8 لاين اميدبخش كلزا بود. نتايج تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه بين تاريخ كاشت، ژنوتيپ و اثر متقابل آن‌ها اختلاف معني داري در سطح احتمال يك درصد وجود دارد. با تأخير در كاشت ميانگين عملكرد دانه ژنوتيپ ها از مقدار 4547 كيلوگرم در هكتار در تاريخ كاشت 15 مهر به مقدار 2118 كيلوگرم در هكتار در تاريخ كاشت 15 آبان كاهش يافت. تجزيه گرافيكي باي پلات ژنوتيپ هاي كلزا نشان داد كه دو مؤلفه اول درمجموع 93 درصد تغييرات مربوط به عملكرد دانه در تاريخ هاي مختلف كاشت را توجيه كردند. باي پلات نمايش بردار روابط متقابل بين تاريخ هاي كاشت مورد آزمايش نشان داد كه تاريخ كاشت اول نسبت به دو تاريخ كاشت بعدي تأثير بيشتري در تمايز و گروه‌بندي ژنوتيپ هاي موردبررسي از نظر عملكرد دانه داشت. نتايج اين آزمايش نشان داد كه تجزيهGGE باي پلات روش مناسبي در انتخاب ژنوتيپ بهتر و پايدارتر در تاريخ هاي كاشت مناسب و تأخيري بود. بر اساس نتايج حاصل، ژنوتيپ G9 با عملكرد دانه 5437 كيلوگرم در هكتار بهترين ژنوتيپ براي تاريخ كاشت اول و ژنوتيپ G7 با عملكرد دانه 2608 كيلوگرم در هكتار بهترين ژنوتيپ براي كشت تأخيري كلزا در منطقه مورد آزمايش بود.