تأثير تنش سرما بر زنده‌ماني و تبادلات گازي نهال زيتون (Olea europaea L.)

Effect of cold stress on survival and gas exchanges of olive seedlings (Olea europaea L.)

تحمل به سرما يكي از عوامل مهم توزيع و پراكنش گونه هاي گياهي محسوب مي شود. اين تحقيق با هدف بررسي پاسخ هاي زنده ماني و تبادلات گازي نهال زيتون (رقم زرد) به تنش در دماهاي پايين و يخ زدگي انجام شد. براي اين كار در سال 1396، تعداد 144 اصله نهال گلداني دو ساله بازكاشتي زيتون (رقم زرد) به ارتفاع متوسط 30 سانتي متر به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در زمان هاي يك و سه ساعت در معرض پنج سطح سرما-يخ زدگي شامل دماهاي 2+، 5-، 7-، 10-، 16-، 20-درجه سانتي گراد قرار گرفتند. صفات تبادلات گازي از قبيل نرخ فتوسنتز كل، تعرق و هدايت روزنه اي براي هر سطح دما در سه نوبت شامل قبل از تنش، بلافاصله پس از تنش و 12 روز پس از تنش اندازه گيري شدند. نتايج نشان داد كه در هر يك از سطوح سرما، اندازه متغيرها در هر دو مدت (يك و سه ساعت) كاهش يافت و اين كاهش در نهال هايي كه سه ساعت در سرما قرار داشتند بيشتر بود. در دماهاي 10-، 16-و 20-درجه سانتي گراد كليه نهال هاي زيتون دچار زوال شدند. اين در حالي است كه تحت تأثير دماهاي 7-درجه سانتي گراد و گرم تر (در هر دو مدت نگهداري)، اندازه متغيرهاي تبادلات گازي تا روز دوازدهم پس از تنش بازيابي شد. در كل، اين تحقيق آشكار ساخت كه نهال زيتون رقم زرد تا سرماي 7-درجه را براي مدت سه ساعت به خوبي تحمل مي كند.

Cold tolerance is one of the important factors in the distribution of plant species. The aim of this study was to investigate the survival and gas exchange responses of olive (Olea europaea L.) seedlings to low temperature and freezing stress. For this purpose, 144 two-years-old potted seedlings of olive (cultivar yellow) with averaged height of 30 cm were examined as factorial in a completely random design (CRD) with 3 replications. Seedlings were exposed to six temperature levels (+2, -5, -7, -10, -16, and -20° C) for 1 and 3 hours. Gas exchange parameters such as net photosynthesis rate, transpiration, and stomatal conductance were measured for each treatment in three steps: before stress, immediately after stress, and 12 days after stress. Results showed that in each temperature level net photosynthesis rates, stomatal conductance, and transpiration reduced in both 1 and 3 hours chilling and this reduction was higher in seedlings subjected to 3 hours chilling. Olive seedlings exposed to -10, -16 and -20 °C temperatures were dead while in seedlings subjected to -7 °C and higher temperature (under both 1 and 3 hours chilling) gas exchange variables were recovered on day 12 after the stress. In general, this research revealed that olive seedlings (cultivar yellow) are able to tolerate low temperature up to -7°C for 3 hours.