توسعه مالي، رانت منابع طبيعي و سرمايه فيزيكي در ايران: نفرين يا موهبت منابع؟

Financial Development, Natural Resources Rent and Physical Capital in Iran: The Curse or Blessing of Resources

نفرين يا موهبت منابع؟ اين مسأله بيش از نيم قرن، سهم قابل توجهي از مباحث تئوريك و مطالعات كاربردي در كشورهاي غني از منابع را به خود اختصاص داده است. در واقع بايد دانست كه آيا بهره مندي از رانت منابع ميتواند مشوق انباشت سرمايه فيزيكي باشد و آيا توسعه مالي مي­ تواند منجربه تحقق آن شود؟ اين مقاله، با استفاده از تكنيك ARDL غلتان به آزمون اثر شاخص چندبُعدي و هفت شاخص تك بُعدي توسعه مالي بر نحوه اثرگذاري رانت منابع طبيعي بر سرمايه فيزيكي در ايران طي سال هاي 2014-1970 ميپردازد. نتايج گوياي آن است كه با افزايش شاخص چندبُعدي و اكثر شاخص هاي تك بُعدي توسعه مالي، تأثير رانت منابع بر سرمايه فيزيكي در كوتاه ­مدت و در بلندمدت بهبود پيدا كرده است. لذا توسعه مالي باعث بالا رفتن ظرفيت جذب اين منابع در اقتصاد شده و آسيب ­پذيري اقتصاد ايران از نوسانات فروش منابع طبيعي را كاهش داده است. اين نتايج مؤيد لزوم تقويت سيستم مالي به منظور تبديل سرمايه طبيعي به سرمايه­ فيزيكي است.

Resources Curse or blessing? This is a problem that has been a significant contribution to theoretical discussions and applied studies in natural resource-rich countries for over half a century. In fact, it is important to know that can resources rents stimulate physical capital accumulation and whether financial development can lead to it? In this article we have investigated the effect of multi-dimensional and seven individual indices of financial development on how resources rents affect physical capital in Iran during 1970–2014, using ARDL Rolling model. The results show that with the increase of the multi-dimensional index and most of the individual indices of financial development, the effect of resources rents on physical capital accumulation has improved in both short- and long-run. In fact, financial development has increased the absorption capacity of these resources in the economy and reduced the vulnerability of the Iranian economy to fluctuations in natural resource sales. These results confirm the need to strengthen the financial system to transform natural capital to physical capital.