پديد آورندگان :
علي دوست، الهام دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده كشاورزي , افيوني، مجيد دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده كشاورزي - گروه علوم خاك , حاج عباسي، محمدعلي دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده كشاورزي - گروه علوم خاك , مصدقي، محمدرضا دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده كشاورزي - گروه علوم خاك
كليدواژه :
كاربري اراضي , كربن آلي خاك , تجزيه به مولفه هاي اصلي , تحليل تشخيص
چكيده فارسي :
كيفيت خاك تحت تاثير نوع كاربري و مديريت زمين است. ارزيابي وضعيت كيفي خاك، راهنماي مناسبي براي اتخاذ روش-هاي مديريت پايدار و پيشگيري از تخريب اين ماده حياتي مي‌باشد. هدف اين پژوهش تبيين تغييرات ويژگي‌هاي خاك در كاربري‌هاي مختلف و تعيين مهم‌ترين شاخص‌هاي ارزيابي كيفيت خاك بود. بدين منظور در مجموع 50 نمونه خاك از چهار كاربري جنگل، مرتع، ديم‌زار و كشت آبي از حوضه آبخيز لردگان جمع‌آوري شد. سپس ويژگي‌هاي خاك شامل جرم مخصوص ظاهري، اجزاي بافت، كربنات كلسيم معادل، ظرفيت تبادل كاتيوني، pH، هدايت الكتريكي، كربن آلي، نيتروژن كل، نسبت كربن به نيتروژن، تنفس پايه ميكروبي و ميانگين وزني قطر خاكدانه‌ها اندازه‌گيري شدند. همچنين ميانگين دماي ماهانه و بارش ساليانه و نيز ارتفاع و شيب نقاط نمونه‌برداري تعيين گرديد. نتايج تجزيه به مولفه‌هاي اصلي نشان داد كه شاخص‌هاي كربن آلي، درصد شن، بارندگي ساليانه و ارتفاع، مهم‌ترين عوامل ايجاد كننده تغييرات در خاك‌هاي منطقه بوده است. اين تحليل توانست با ايجاد 5 مولفه اصلي، 81 درصد از تغييرات ويژگي‌هاي خاك‌هاي منطقه را به خوبي تبيين نمايد. همچنين تحليل تشخيص به خوبي توانست انواع كاربري‌ها را با استفاده از مجموعه‌اي از ويژگي‌هاي منتخب، از يكديگر متمايز نمايد. مقدار طبقه‌بندي صحيح در اين تحليل 94 درصد بود. نتايج اين پژوهش بر قابليت كاربرد روش‌هاي آماري چند متغيره در بررسي كيفيت خاك‌ها تاكيد دارد. بررسي جداگانه هر يك از شاخص‌هاي منتخب، دلالت بر كيفيت خوب خاك‌هاي جنگلي نسبت به ساير كاربري‌ها داشت و ديم‌زارها، وضعيت كيفي نامناسبي داشتند. بنابراين مديريت پايدار منطقه، مستلزم پيشگيري از تغيير كاربري اراضي و احياي اراضي تخريب‌شده به منظور ارتقاي كيفيت خاك است.
چكيده لاتين :
Soil quality is affected by the type of land use and management. Evaluation of soil quality indices is a suitable guide for adopting sustainable management practices and preventing soil degradation. The goals of this research were to explain soil variations and to determine the most important soil quality assessment indices. Therefore, totally 50 soil samples were collected from four land uses including forest, pasture, rain fed and irrigated farmlands in Lordegan watershed. Then soil characteristics consisted of soil bulk density, soil texture components, calcium carbonate equivalent, cation exchange capacity, pH, electrical conductivity, organic carbon, total nitrogen, carbon to nitrogen ratio, microbial basal respiration and mean weight diameter of aggregates were measured. Also, average monthly temperature, annual precipitation, elevation and slope of sampling points were determined. The results of principal component analysis illustrated that organic carbon, sand content, annual precipitation and elevation were the most important factors causing soil variations in the area. This method could explain 81% of soil variations in the region by creating 5 principal components. Furthermore, various kind of land uses were distinguished successfully according to a set of selected soil attributes using Discriminant Analysis. The percentage of correct classification in this analysis was 94%. The results of this study emphasize on the applicability of multivariate statistical methods in the assessment of soil quality. The individual examination for each of selected indices indicated the high quality of forest soils compared to the other land uses. However, rain fed farmlands had a poor quality situation. Therefore, achieving sustainable management in the area requires the prevention of land use change and the restoration of degraded lands for improving soil quality.
