پترولوژي سنگ‌هاي آتشفشاني ائوسن منطقه دستگردو- ملا‌احمد (شرق اصفهان)، بخش‌ مياني نوار ماگمايي اروميه‌-دختر

Petrology of Eocene Volcanic Rocks in Dastgerdo to Molla Ahmad Area (East of Isfahan); Middle Part of the Urumieh- Dokhtar Magmatic Arc (UDMA)

در منطقۀ دستگردو- ملا‌احمد (شرق اصفهان)، كه قسمتي از بخش مياني نوار ماگمايي اروميه‌-دختر محسوب مي‌‌شود، برونزدهاي خوبي از سنگ‌هاي آتشفشاني ائوسن ديده مي‌شود. زون اروميه‌-دختر در اين منطقه داراي پهناي حداكثر 13 كيلومتر است كه از كم پهناترين بخش‌هاي اين نوار ماگمايي محسوب مي‌شود. سنگ‌هاي ائوسن در اين منطقه شامل تناوبي از گدازه‌ها (تراكيت، داسيت، آندزيت، بازالت آندزيتي، بازالت) و سنگ‌هاي پيروكلاستيك (ليتيك توف، توف‌برشي و ايگنيمبريت) است كه به‌وسيۀ گرانوديوريت‌هاي با سن اليگوسن قطع شده‌اند. آندزيت‌ها بيش‌ترين حجم را به‌خود اختصاص داده و داراي رخنمون خوبي هستند. كاني‌هاي اصلي تشكيل‌دهندۀ آندزيت‌ها شامل كلينوپيروكسن (اوژيت)، ارتوپيروكسن (انستاتيت)، پلاژيوكلاز (آندزين تا بيتونيت)، آمفيبول (هورنبلند منيزيم‌دار)، بيوتيت، كوارتز، مگنتيت، ايلمنيت و اسفن است. كاني‌هاي ثانويه حاصل دگرساني نيز شامل اليوين كلريتي شده، مالاكيت، كلريت، كلسيت، اپيدوت، اكتينوليت، آلبيت و مونت موريلونيت هستند. نتايج تجزيه‌هاي شيميايي سنگ‌هاي آتشفشاني منطقۀ دستگردو- ملا‌احمد بيان‌گر طيف وسيع (SiO2 ( wt% 50.4 to 65.5 و سرشت ماگمايي كالك آلكالن اين سنگ‌ها است. مقدار عناصر نادر خاكي سبك (LREE) در اين سنگ‌ها بيش از عناصر نادر خاكي سنگين (HREE) است و Eu آنومالي منفي واضحي دارد. با توجه به شيمي اين سنگ‌ها و افقي بودن HREE‌ها، سنگ منشأ مذاب سازندۀ اين سنگ‌ها را مي‌توان يك اسپينل لرزوليت دانست. بررسي‌هاي پتروگرافي، شيمي كاني‌ها و نمونه‌هاي سنگ كل نشان مي‌دهد كه اين سنگ‌ها طي فرآيندي يك‌سان ايجاد شده‌اند و در تشكيل آن‌ها آلايش و اختلاط ماگمايي نيز مؤثر بوده است. با توجه به بررسي‌هاي صحرايي، پتروگرافي و ژئوشيمي سنگ‌هاي آتشفشاني منطقه دستگردو-ملا‌احمد، محيط زمين‌ساختي تشكيل آن‌ها را مي‌توان يك قوس آتشفشاني در نظر گرفت كه در اثر فرورانش نئوتتيس به زير ايران مركزي به‌وجود آمده است.

The Eocene volcanic rocks are exposed in Dastgerdo and Molla Ahmad areas (East of Isfahan province); the middle part of Urumieh - Dokhtar magmatic arc (UDMA). In this area, the UDMA width is about 13 kilometers which is one of its narrowest parts. These Eocene rocks consist of lava (trachyte, dacite, andesite, basaltic andesite and basalt) and pyroclastic rocks (littic tuff, tuff breccia and ignimbrite) which cross cut by Oligocene granodiorites. Andesites are the predominant rock unit with good outcrops. The main rock- forming minerals of andesites are clinopyroxene (augite), orthopyroxene (enstatite), plagioclase (andesine to bytonite), amphibole (magnesian hornblande), biotite, quartz, magnetite, ilmenite and sphene. Secondary minerals which are produced by alteration are chloritized olivine, malachite, chlorite, calcite, epidote, actinolite, albite and montmorillonite. The geochemistry of volcanic rocks show that the volcanic rocks of Dastgerdo to Molla Ahmad areas have a wide range of SiO2 (50.4 to 65.5 wt%) and belong to the calc-alkaline magmatic series. These rocks are more enriched in light rare earth elements (LREEs) than the heavy rare earth elements (HREEs) and represent evident negative anomaly of Eu. Whole rock chemistry and horizontal pattern of HREEs reveal that the spinel lherzolite is the source rock. Petrography and geochemistry of minerals and whole rock samples indicate that the studied andesites are formed by the same petrogenetic processes and are affected by magma mixing and contamination during crystallization. The field, petrography and geochemical data show that Dastgerdo to Molla Ahmad volcanic rocks belong to volcanic arc tectonic setting and are formed by subduction of Neothetys oceanic crust beneath the Central Iran.