گابروديوريت هاي ماجراد در جنوب شرق شاهرود: شاهدي بر آغاز بازشدگي حوضه سوپراسابداكشن نئوتتيس شاخه سبزوار در ژوراسيك مياني

Majerad Gabbrodiorites in the Southeast of Shahrood: Evidence to Starting of Opening of the Supra-Subduction Basin of the Sabzevar Neotethyian Branch in the Middle Jurassic

مجموعه پي ­سنگي دگرگوني- آذرين ماجراد به سن نئوپروتروزوئيك پاياني با روند شمال ­خاوري- جنوب ­باختري، در 150 كيلومتري جنوب­ خاوري شاهرود و در حاشيۀ شمالي پهنه ساختاري ايران مركزي قرار دارد. همانند ديگر مجموعه­ هاي پي­سنگي جنوب­ خاوري شاهرود، در شمال تنگه ماجراد، اين مجموعه نيز به‌وسيلۀ چند تودۀ نفوذي گابروديوريتي كوچك­ مقياس و تعدادي دايك­ ديابازي قطع شده است. در اين توده ­هاي گابروديوريتي، شواهد صحرايي تفريق­ يافتگي از گابرو تا توناليت مشاهده شده است. اين گابروديوريت­ ها بافت ­هاي دانه­ اي، افيتي، ساب­ افيتي و پوئي­ كيليتي را نشان مي­ دهند و از كلينوپيروكسن اوژيتي، هورنبلند سبز، پلاژيوكلاز و بيوتيت (به‌عنوان كاني هاي اصلي) تشكيل شده­ اند. ماگماي سازنده اين سنگ­ ها داراي ماهيت كالك­ آلكالن است، از عناصر سنگ ­دوست بزرگ ­يون (LILEs) و عناصر خاكي ­نادر سبك (LREEs) غني ­شدگي و از عناصر با قدرت ­ميداني زياد (HFSEs) و عناصر خاكي ­نادر سنگين (HREEs) تهي­ شدگي نشان مي‌دهند. براي اولين ­بار سن­ سنجي انجام شده به‌روش U-Pb روي زيركن­ هاي استخراج­ شده از گابروديوريت­ هاي مورد نظر، ميانگين سني پيرامون 166 ميليون­ سال (معادل با ژوراسيك ­مياني) براي تشكيل آن‌ها ارئه كرده است. اين ماگماها، از ذوب‌بخشي يك منبع گوشت ه­اي زيرقاره ­اي متاسوماتيسم ­شده با ماهيت اوليه اسپينل­ لرزوليتي در يك محيط­ كششي درون قاره­اي پشت كماني واقع روي زون فرورانش حوضه نئوتتيس زاگرس در لبۀ ­شمالي پهنۀ ­ساختاري ايران­ مركزي در زمان ژوراسيك مياني ايجاد شده ­اند.

Late Neoproterozoic Majerad igneous - metamorphic complex basement with NE-SW trend is located in the 150 km southeast of Shahrood and north edge of the Central Iran structural zone. Similar to the other complex basement of southeast Shahrood, in the north of Majerad- passage, this complex crosscut by several small scale gabbrodioritic intrusions and numerous diabasic dikes. Field evidences of fractionation from gabbro to tonalite are observed in these gabbrodiorite intrusions. These gabrrodiorites show granular, ophitic, subophitic and poikilitic textures and composed of augitic clinopyroxene, green hornblende, plagioclase and biotite (as an essential minerals). Magma forming of these rocks has calc-alkaline nature and is enriched in large ion lithophile elements (LILEs) and also light rare earth elements (LREEs) and depleted in high field strength elements (HFSEs) and heavy rare earth elements (HREEs). For the first time U-Pb age dating on zircons seperated from the gabbrodiorites, represented an average age around 166 million years (equivalent to middle Jurassic) for their formation. These magmas originated from the partial melting of the metasomatized subcontinental lithosoheric mantle source with spinel- lherzolithic primary nature in an extensional intracontinental back arc basin tectonic setting located on the subduction zone of the Zagros Neothetyan basin on the northern edge of Central Iran structural zone during the middle Jurassic.