پديد آورندگان :
گل چشمه، ساسان دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي , پهلواني، محمدهادي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي , اسماعيل‌زاده‌مقدم، محسن سازمان تحقيقات، آموزشي و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات، اصلاح و تهيه نهال بذر , زينلي‌نژاد، خليل دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي
كليدواژه :
SSR , نشانگر , گندم نان , سنبله , تراكم , پنجه
چكيده فارسي :
پژوهش حاضر به‌منظور مطالعه تنوع مورفولوژيكي و بررسي ارتباط بين نشانگر مولكولي مرتبط با سنبله‌دهي در ژنوتيپ‌هاي گندم نان، در دو بخش مزرعه و آزمايشگاه صورت پذيرفت. در آزمايش مزرعه‌اي از سه ميزان تراكم بذر شامل 150، 300 و 450 دانه در مترمربع به‌عنوان عامل اصلي و از 10 ژنوتيپ گندم نان شامل ارقام آرتا، اينيا، تجن، دريا، شيرودي، گلستان، گنبد، مرواريد، مغان3 و لاين N-87-20 به‌عنوان عامل فرعي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در سه تكرار استفاده گرديد. صفات شامل تعداد سنبله‌هاي فرعي، وزن سنبله‌هاي اصلي و فرعي، سهم سنبله‌هاي اصلي و فرعي، عملكرد دانه در كرت و در بوته، طول سنبله اصلي و ارتفاع بوته بودند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد عامل ژنوتيپ روي همه صفات تأثير معني‌دار داشته، درحالي‌كه اثر عامل تراكم براي متغيرهاي وزن سنبله‌هاي اصلي و فرعي، عملكرد دانه در كرت و در بوته و طول سنبله اصلي معني‌دار بود. هيچ يك از صفات تحت تأثير اثر متقابل ژنوتيپ × تراكم قرار نگرفتند. با توجه به نتايج، تراكم و ژنوتيپ نقش مهم در عملكرد دانه ژنوتيپ‌هاي گندم داشتند ولي اثر ژنوتيپ بيش‌تر از تراكم بود. در آزمايش مولكولي از نشانگر SSRبا نام Xgwm136 مرتبط با ژن tin (مربوط به تعداد سنبله) در ژنوتيپ‌هاي گندم استفاده شد. بررسي محصول PCRاين نشانگر بر روي ژل پلي‌اكريل‌آميد نشان داد حضور باند با اندازه 300 تا 350 جفت‌باز كه احتمالا با كاهش تعداد سنبله‌هاي فرعي (پنجه) مرتبط است، در ژنوتيپ‌هاي تجن، شيرودي، گلستان، دريا و گنبد كه قبلا پايين بودن تعداد سنبله‌هاي فرعي آن‌ها در آزمايش مزرعه‌اي اثبات شده بود، تاييد گرديد. بنابراين مي‌توان گفت كارايي نشانگر tinبراي غربال‌گري ژنوتيپ‌هاي گندم نان براي تعداد سنبله‌هاي فرعي كم‌تر اثبات گرديد.
چكيده لاتين :
The present research was performed for studying morphological variation and investigating the presence of relationship between molecular markers related tillering in some genotypes of bread wheat under the field farm and laboratory conditions. In the field experiment, three seed densities including 150, 300 and 450 seed per square meter as the main plot factor and also 10 genotypes including the cultivars of Arta, Inia, Tajan, Darya, Shirudi, Golestan, Gonbad, Morvarid, Moghan3 and Line N-87-20 as sub plot factor at three replications were applied. Evaluating characteristics were included of the number of secondary spikes, the weight of main and secondary spikes, the contribution of main and secondary spikes, seed yield per plant and plot, length of main spike and the height of plant. The results of analysis of variance showed that genotypes had significant different on all investigating characteristic, while the effect of factor density was significant only for the weight of the spikes, yield per plant and plot and the length of main spike. None of the characteristic was not affected by the interaction of genotype density. Based on the results, density and genotype had important effect on seed yield of the genotypes, however the effect of genotype was more than density. Mean comparison of the genotypes showed that secondary spikes had more contribution in the grain yield. In molecular experiment, SSR marker namely Xgwm136 associated to gene tin (tiller inhibition gene) was tested. Evaluation of the PCR product of this marker showed that the presence of band with the size of 300 to 350 base per is relating to reduction that tillering was confirmed in cultivar Tajan, Shirudi, Golestan, Darya and Gonbad genotypes that their low number of spikes had already been proven. So the efficiency of tin marker was proved for screening wheat for tillering.
