طراحي و تبيين مدل پيش بيني كننده رفتار، مبتني بر تعاملات ادراكي رهبر – پيرو در موقعيت تهديد اختيار و كنترل شغلي (با رويكرد حفاظت از منابع)

Designing and Explaining Predictive Model of Behavior Based on Leader-Follower Perceptual Interactions When Authority and Job Control are Being Threatened

هدف: هدف اين مطالعه، ارائه مدلي جهت پيش­ بيني رفتارِ كاركنان سازمان­ ها در موقعيت­ هايي است، كه از يك سو مي­ پندارند، آن موقعيت تهديدي براي اختيار و كنترل شغلي­شان است و از سوي ديگر در معرض ادراكات مختلفي از ادراكِ سرپرست خود در خصوص همان موقعيت قرار گرفته ­اند. طراحي/روش ­شناسي/رويكرد: در اين پژوهش با به كارگيري طرح اكتشافي متوالي پس از گردآوري داده­ هاي كيفي از طريق مطالعات كتابخانه ­اي و مصاحبه ­هاي روايي و كدگذاري اين داده ­ها از روش داده ­بنياد نظام ­مند، مدل كيفي مبنا به دست آمد و بانك­هاي دولتي و شبه­ دولتي ايران به عنوان زيست­ بوم منابعِ اين پژوهش، براي بررسي ميداني و تحليل كمي در نظر گرفته شد. سپس با به كارگيري روش­هاي تجربي و طراحي و اعتبارسنجي آزمايشات مربوطه و به كارگيري مدل­هاي آميخته، فاز ميداني پژوهش در شبكه بانكي كشور اجرا شد. يافته­ هاي پژوهش: نتايج اين پژوهش، گرايش رفتاري برخاسته از ادراكات پيرو از طريق تاثيراتي كه ادراك منفي پيرو از موقعيت و ادراك پيرو از ادراك رهبر روي اختيار و كنترل شغلي فرد مي­ گذارد را نشان دادند. مدل آميخته به دست آمده در اين پژوهش با لحاظ حالات ادراكي مختلف و در نظر گرفتن اثر تصادفي ميان افراد، اثر وضعيت و همچنين اثر موقعيت، قادر است، مختصات تمايل رفتاري كاركنان بانك هاي دولتي و شبه ­دولتي كشور را در شرايط عدم حضور و يا حضور ادراكات مختلف از ادراك رهبر، در موقعيت ­هايي كه فرد، آن را به مثابه تهديدي براي اختيار و كنترل شغلي­اش مي­ پندارد پيش ­بيني نمايد. محدوديت­ ها و پيامدها: با توجه به نقش اساسي ساختار و فرهنگ سازماني در نتايج آزمايشات، پيشنهاد مي ­شود در مطالعات آينده، سازمان­ هايي با مختصات متفاوت ساختاري و فرهنگي نسبت به جامعه اين پژوهش، مورد مطالعه قرار گيرند. همچنين با توجه به اينكه برش زماني اين مطالعه ماهيتي مقطعي دارد، پيش ­بيني مي­ شود انجام مطالعات طولي بتواند دستاوردهاي جديدي را به همراه داشته باشد. نكته حائز اهميت ديگر آن است كه در اين پژوهش امكان بررسي رويكرد منفعلانه افراد در مواجهه با موقعيت­ هاي مختلف وجود نداشت، لذا پيشنهاد مي­ شود در پژوهش­ هاي آتي دلايل اتخاذ رويكردهاي منفعلانه از منظر روانشناسي انفعال نيز مورد بررسي قرار گيرد. ارزش مقاله: اين پژوهش از دو جهت حائز اهميت است: از منظر بنيادي، نتايج اين پژوهش در حوزه رفتار سازماني مي ­تواند چارچوبي براي مطالعات آتي در زمينه پيش­ بيني رفتار فراهم آورد و از منظر كاربردي نيز مي­ تواند، رفتار كاركنان بانك­ هاي دولتي و شبه­ دولتي ايران را پيش ­بيني نموده و راهنمايي براي مديران اين سازمان­ها جهت انجام مداخلات اقتضايي اثربخش به منظور دستيابي به رفتار مطلوب باشد.

Purpose: The purpose of this study is to present a model for predicting the behavior of employees in the situations they think their authority and job control are threatened on one hand and experience different perceptions of their supervisor's perceptions in a similar situation on the other hand. Design / Methodology / Approach: Applying sequential exploratory method in this study, after gathering qualitative data, we designed and analyzed experiments which led to basic qualitative model. Then, using Experimental methods and mixed models, the quantitative phase of research was carried out in the banking network of the Iran. Research Findings: The mixed model obtained in this study, considering the random effects between subjects, situation effect and condition effect, is able to predict behavioral intentions in the absence or presence of different perceptions of leader perception, in situations where one believes his / her job control and authority might be threatened. Limitations & Consequences: In this study, it was not possible to examine the passive approach of subjects when facing different situations, so it is suggested that in future research the reasons for adopting passive approaches be considered from the perspective of passive psychology. Innovation or Value of the Article: From a fundamental point of view, the results of this research can provide a framework for future studies in predicting behavior in the field of organizational behavior, and from an applied point of view it can predict the behavior of state and semi-private banks employees in Iran.