بررسي خصوصيات رشدي، درصد اسانس و بوم شناختي برخي از گونه هاي بومادران (Achillea spp.)

Evaluation of Growth Characteristics, Essential Oil Percentage and Ecological Factors of Some Different Species of Yarrow (Achillea spp.)

بومادران (Achillea) يك گياه دارويي مهم با خواص و كاربردهاي فراوان مي­ باشد كه در مناطق جغرافيايي مختلف ايران پراكنش دارد. در اين پژوهش خصوصيات رشدي، درصد اسانس و بوم­ شناختي چهار گونه بومادران شامل بومادران مويين (A. setacea)، بومادران زرد و مزرعه­ روي (A. biebersteinii)، بومادران بياباني (A. tenuifolia) و بومادران (A. wilhelmsii) ارزيابي شد. نمونه­ برداري از گياهان در زمان گلدهي انجام گرديد و 13 صفت مورفولوژيك گياه به همراه خصوصيات اكولوژيك مناطق جمع ­آوري گونه ­ها بررسي شد. اسانس­ گيري از نمونه­ هاي خشك شده با دستگاه كلونجر به مدت چهار ساعت انجام شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين گونه ­هاي مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسي تنوع وجود دارد. گونه بومادران مويين (A. setacea) از نظر ارتفاع بوته، دور ساقه اصلي، فاصله ميانگره، طول و عرض برگ و گونه بومادران (A. wilhelmsii) از نظر داشتن ساقه فرعي، تعداد گل ­آذين در بوته، تعداد برگ نسبت به ساير گونه­ ها برتري داشتند. تجزيه خوشه ­اي گونه ­ها را در دو گروه مجزا قرار داد. همبستگي بين صفات نشان داد كه بين برخي از صفات مورفولوژيك با هم و مورفولوژيك با خاك همبستگي معني­ داري وجود دارد. بازده اسانس بين گونه ­ها از 52/0 تا 82/0 درصد مي­ باشد. بر اساس اين نتايج حاصل از اين پژوهش، گونه­ هاي بومادران مويين (A. setacea) و بومادران (A. wilhelmsii) از لحاظ خصوصيات رشدي و عملكردي و گونه بومادران (A. wilhelmsii) از لحاظ دارا بودن بيشترين بازده اسانس برتر بودند. گياهان معرفي شده اين پژوهش مي ­توانند در صنايع دارويي، غذايي و عطرسازي و معرفي براي برنامه­ هاي به­ نژادي مورد استفاده قرار گيرند.

Achillea is an important medicinal plant with many properties and applications which has been distributed in different geographical regions of Iran. In this study, the characteristics of growth, essential oil percentage and ecological factors of four different Yarrow species including (A. setacea), (A. biebersteinii), (A. tenuifolia) and (A. wilhelmsii) were evaluated in order to better understanding the characteristics of different Yarrow species. Plant sampling was done at flowering time and 13 morphological traits of the species with ecological characteristics were evaluated. The essential oil was extracted from dried plants by using Klevenger's apparatus for four hours. Analysis of variance showed that there was variation among studied species in terms of traits studied. The species of A. setacea was superior and difference in terms of height, main stem circumference, leaf length, leaf width; the species of A. wilhelmsii was superior in terms of stem number, inflorescent number, leaf number. According to the cluster analysis the species were divided into two distinct groups. Correlation between traits showed that there was a significant correlation between some morphological traits and morphological traits with soil. Essential oil yields varied from 0.52 to 0.82%. Based on these results, the species of (A. setacea) and (A. wilhelmsii) were better in terms of growth and yield characteristics; also (A. wilhelmsii) was better in essential oils yield. Introduced plants of this research can be used in pharmaceutical, food and perfume industries and introduced for breeding programs.