عنوان مقاله :
ارزيابي شاخص هاي طراحي معماري مساجد به عنوان پناهگاه چندمنظوره با رويكرد پدافند غيرعامل
عنوان به زبان ديگر :
Evaluation of Architectural Design Indicators of Mosques as Multipurpose bases with Passive Defense Approach
پديد آورندگان :
قوچاني، محيا دانشگاه آزاد اسلامى واحد شاهرود - دانشكده فنى و مهندسى، شاهرود، ايران , تاجي، محمد دانشگاه آزاد اسلامى واحد شاهرود - دانشكده فنى و مهندسى، شاهرود، ايران , دربانيان، مجتبي دانشگاه بين المللى امام خمينى (ره) قزوين - دانشكده فنى و مهندسى، قزوين، ايران
كليدواژه :
معماري مساجد , پناهگاه چندمنظوره , پدافند غيرعامل , شاخص‌هاي طراحي
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: پايگاه هاي چندمنظوره مديريت بحران به عنوان مكان هايي مناسب در مواقع بحراني كه همه ي وضعيت هاي طبيعي به هم خورده است، يكي از راهكارهاي مناسب براي كم كردن ميزان آسيب ها مي باشد. از بين كاربري هاي گوناگون جهت ايجاد پايگاه هاي چندمنظوره مديريت بحران، مساجد علاوه بر اينكه مكاني عبادي هستند در طول تاريخ نقش بسيار مهمي در ايجاد، پرورش و تقويت سرمايه هاي اجتماعي داشته و پايگاهي مردمي، سنگري مقاوم براي مبارزه عليه دشمن به شمار مي آيد. در اين پژوهش با توجه به گستردگي شاخص هاي عمومي و لزوم رعايت شاخص هاي پدافند غيرعامل براي طراحي صحيح اين مكان استراتژيك، سعي گرديده تا براساس گزينه هاي موجود به نحوي كه نقش مركزيت مسجد در وحدت جامعه اسلامي حفظ و الزامات معماري اسلامي- ايراني به طور همزمان در كنار ملاحظات دفاعي رعايت گردد.
روش: آنچه در اين پژوهش صورت پذيرفته است، تهيه و ارزيابي شاخص هايي جهت طراحي مساجد است كه به عنوان پناهگاهي چندمنظوره مورد استفاده قرار مي گيرند. به همين منظور و با استفاده از روش تحقيق توصيفي- تحليلي، پس از ارائه كليات تحقيق و اشاره اي به سوابق آن، شاخص هاي تعيين شده براي طراحي، معرفي شده است. پس از تكميل پرسشنامه توسط افراد خبره، شاخص ها مورد ارزيابي قرار گرفت.
يافته ها: پايگاه هاي چندمنظوره ي مديريت بحران به عنوان مكان هايي مناسب در مواقع بحراني كه تمام شرايط و وضعيت هاي طبيعي به هم خورده است، يكي از راهكارهاي مناسب براي كم كردن ميزان آسيب ها و خسارات است. از بين كاربري هاي چندمنظوره مديريت بحران با عنايت به اينكه مساجد، اماكني غير نظامي بوده و در حلقه استراتژي واردن نيز قرار ندارند، مي توانند در زمان بحران و حملات دشمن با رعايت ملاحظات دفاعي طراحي به عنوان مكاني امن و حتي مركز كنترل و فرماندهي، مورد استفاده قرار گيرند.
نتيجه گيري: طراحي مساجد بايد به نحوي صورت پذيرد كه محوريت و مركزيت مساجد از نظر كالبدي و ساختاري و نيز از لحاظ مذهبي و معنوي، رعايت گردد. رعايت همزمان الزامات معماري اسلامي- ايراني در كنار ملاحظات دفاعي به نحوي كه رعايت برخي از اصول اساسي پدافند غيرعامل (استتار و اختفا) بايد با ظرافت معمارانه اي به كار برده شود كه به الزامات شهرسازي و معماري اسلامي- ايراني لطمه اي وارد نيايد. براساس نتايج حاصله سه معيار ملاحظات شرايط ضروري، ارتباط با سطح زمين و طراحي ارگونومي به ترتيب، مهم ترين عوامل و سه معيار ارتباط بين فضاهاي داخلي مسجد، فرم و دسترسي ها به ترتيب، كم اهميت ترين عوامل تشخيص داده شده است.
چكيده لاتين :
Background and Objectives:
Multipurpose crisis management bases as a suitable place in critical situations is one of the best solutions to reduce the amount of damages. Mosque, besides being a place of worship, historically played a very important role in creation, cultivation and strengthening the social sources, as well as a popular base and a bulwark to fight against enemy; it may also consider as a multipurpose crisis management base. This study tries to consider centrality role of mosque in Islamic society unity and necessities of Islamic-Iranian architecture along with defensive considerations according to the wide range of general indicators and necessity of considering the passive defense indicators in order to perfect design of this strategic place.
Method: In this study some indicators prepared and evaluate in order to design a mosque as a multipurpose base using descriptive analytic method. A questionnaire was filled by experts and then the indicators were evaluated.
Findings: Multipurpose crisis management bases as a suitable place in critical situations is one of the best solutions to reduce the amount of damages. Since mosques are among the civilian and non-strategic places, they can use as a safe base as well as a crisis management headquarter in a time of crisis or enemy attacks considering the defensive considerations in design.
Conclusion: The centrality role of mosque as regards a religious and spiritual structure should consider in design. The necessities of Islamic-Iranian architecture along with defensive considerations and essential basis of passive defense such as camouflage and hiding should be applied in a delicate architectural approach in which there is no loss to the urban engineering and Islamic-Iranian architecture necessities. Based on the results, three criteria of considering the essential conditions, connection to the ground and ergonomic design, respectively, are the most important factors and three criteria of the connection between the interior spaces of the mosque, the form and accesses, respectively, are identified as the least significant factors.
عنوان نشريه :
دانش پيشگيري و مديريت بحران
