رويارويي دو جريان‌ اموي و علوي در سده نخست هجري و نقش آن در شكل‌گيري و فهم روايات تفسيري

تحليل بافت صدور روايات تفسيري، بيانگر آن است كه اين روايات در تعامل مستقيم با مسائل اجتماعي عصر خود شكل گرفته‌ و اهل بيت (ع)، اهتمام ويژه‌اي به اقتضائات اجتماعي زمانشان داشته‌اند. اين پژوهش با روشي تحليلي در پي تبيين نقش سياست‌هاي اموي در شكل‌گيري تفاسير اهل بيت (ع) در سده نخست هجري است. حذف اهل بيت (ع) از صحنه مرجعيت ديني و سياسي، جلوگيري از ترويج احاديث مغاير با مشروعيت و اهداف حكومت، تقويت سنت‌ها و فرهنگ‌هاي مخالف همچون سنت اسرائيلي و فرهنگ جاهلي، ظاهرگرايي در تفسير، جبرگرايي، اجتهاد در مقابل نص، اجتهادِ مبتني بر منابع و يا روش‌هاي ناصحيح، قداست‌زدايي از چهره قرآن و پيامبر اكرم (ص) و تخريب سيماي ائمه اطهار و پيروان ايشان و در نهايت ترويج مفاسد اخلاقي، از مهم‌ترين اقدامات اين جريان است. در مقابل اقدامات جناح علوي مشمول ترسيم مرزهاي انديشه‌ورزي، مقابله با تشبيه و تعطيل، ابطال تفكر جبر و تفويض، نهي از مراجعه به اهل كتاب و مقابله با القائات ايشان، در كنار تثبيت مرجعيّت علمي و ولائي اهل‌البيت (ع) و بي‌اعتبار ساختن امويان و دفع بدعت‌هاي آن‌ها بوده است.