ارزيابي مقاومت تعدادي از ژنوتيپ‌هاي گندم بومي ايران به نماتد سيستي گندم

Evaluation of the Resistance of Some Indigenous Wheat Genotypes to Cereal Cyst Nematode, Heterodera Filipjevi

نماتدهاي سيستي غلات يكي از مهم ­ترين عوامل بيمارگر غلات در جهان و ايران هستند. در اين ميان گونه Heterodera filipjevi داراي پراكنش گسترده ­اي در مزارع غلات كشور است. استفاده از ارقام مقاوم يكي از مناسب­ ترين روش­ هاي كنترل اين بيمارگر به ­علت مقرون به صرفه بودن و عدم خسارت به محيط زيست شناخته شده است. در اين تحقيق مقاومت نسبي 13 ژنوتيپ گندم بومي كشور و هفت رقم رايج گندم نسبت به H. filipjevi در گلخانه در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار بررسي شد. با توجه به ضرورت تشخيص نماتد سيستي مورد استفاده در اين بررسي، نمونه جمع‌آوري شده با استفاده از روش‌هاي كلاسيك و مولكولي شناسايي شد. بر اساس مشخصات ريخت­ شناسي و ريخت ­سنجي سيست‌ها و لارو سن دوم و هم‌چنين تكثير ناحيه ITS-rDNA و برش آنزيمي ناحيه تكثير شده گونه نماتد H. filipjevi تشخيص داده شد. تجزيه واريانس داده‌هاي جمعيت سيست و ماده بالغ نشان داد كه اثر مجموع جمعيت سيست و ماده بالغ بر رقم‌هاي مورد بررسي در سطح يك درصد، تفاوت معني ­دار آماري وجود دارد. بر اساس شمارش سيست و ماده بالغ، رقم بزوستايا و رقم كاتا، به­ ترتيب بيشترين و كمترين ميانگين مجموع سيست‌‌‌هاي موجود در خاك و ماده‌‌‌هاي بالغ روي ريشه را به­ خود اختصاص دادند. از رقم‌ها و لاين‌هاي بررسي شده در اين پژوهش، رقم بزوستايا در گروه حساس و رقم كاتا و همچنين لاين‌هاي شماره 84 و 85 در گروه مقاوم قرار گرفتند و ساير ارقام و لاين‌هاي مورد بررسي به ­عنوان نسبتا مقاوم گروه‌بندي شدند.

Cereal cyst nematode (CCN) is one of the most deleterious pathogens of cereal crops worldwide including Iran. The species Heterodera filipjevi is widely distributed in the fields of wheat. Growing the resistant cultivars is a suitable environmental friendly and cost-saving procedure for nematode control. In current research, the resistance of 13 indigenous wheat genotypes and seven common cultivars of bread wheat to H. filipjevi were investigated in a completely randomized design with four replicates, under greenhouse conditions. Regarding to identification of the cyst nematode used in this study, the collected specimen was diagnosed through classical and molecular methods. Based on morphological and morphometric characters of cyst and second stage juvenile, amplification of rDNA-ITS regions and restriction fragment length polymorphism (RFLP), the studied cereal cyst nematode was identified as H. filipjevi. According to the analysis of variance, the effect of total numbers of cysts and females on the cultivars was significant at 1% level. The cultivars of Bezostaya and Katae, showed the highest and lowest mean total population in soil and root, respectively. Bezostaya showed susceptible reaction, katae, Lines 84 and 85 were grouped as resistant whilst, the other cultivars and lines showed moderately resistance reactions.