ارزيابي اكوتيپ‌هاي گاودانه از نظر تحمل به خشكي در شرايط آب و هوايي رفسنجان

Evaluation of Drought Resistance of Bitter Vetch Ecotypes in Rafsanjan, Iran

در پژوهش حاضر، 16 اكوتيپ گاودانه (Vicia ervilia L.)، در سه محيط بدون تنش، تنش ملايم و تنش شديد خشكي (به ­ترتيب آبياري پس از 60، 90 و 120 ميليمتر تبخير از تشتك تبخير) از نظر برخي صفات مورفو- فيزيولوژيك مرتبط با تحمل به خشكي مورد مقايسه قرار گرفتند. اين سه آزمايش در مزرعه پژوهشي دانشگاه ولي عصر (عج) رفسنجان در سال زراعي 97-1396 در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 4 تكرار آزمايش انجام شد. نتايج تجزيه واريانس مركب صفات نشان داد كه اكوتيپ هاي مورد بررسي از نظر همه صفات مورد مطالعه به ­جز وزن هزاردانه اختلاف معني داري (01/0>p) داشتند و بنابراين از نظر بيشتر صفات تنوع بالايي را داشتند. بر اثر تنش ملايم و تنش شديد خشكي صفات ارتفاع ساقه، طول ريشه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن خشك اندام هوايي و عملكرد دانه به ­طور معني داري كاهش يافتند. به ­طور ميانگين اكوتيپ بايقوت با توليد 345/82 گرم در مترمربع زيست­ توده و 038/35 گرم در مترمربع عملكرد دانه، بيشترين مقادير را بين ساير اكوتيپ ها داشت. نتايج مقايسه ميانگين اكوتيپ هاي مورد مقايسه نشان داد كه در شرايط تنش و بدون تنش خشكي بيشترين ثبات در توليد عملكرد دانه به ترتيب در اكوتيپ هاي بايقوت و سقزچي و بيشترين ثبات در توليد اندام هوايي به­ ترتيب در اكوتيپ هاي قره آغاج و بايقوت مشاهده شد. به ­طور كلي اكوتيپ هايي كه كمتر تحت تأثير تنش خشكي از نظر صفات مورد بررسي قرار گرفتند مي توانند به­ عنوان اكوتيپ هاي متحمل به خشكي در برنامه هاي به­ نژادي آينده مورد استفاده قرار گيرند.

The aim of this research was to assessment of drought tolerance in bitter vetch (Vicia ervilia L.) ecotypes. For this purpose, 16 ecotypes collected from four provinces (East Azerbaijan, West Azerbaijan, Ardabil and Zanjan) of Iran, were evaluated using randomized complete block design with four replications in three separate experiments (60, 90 and 120 mm water evaporation from A pan) during 2017-2018 growing season in the Research Field of Faculty of Agriculture at Vali-e-Asr University of Rafsanjan. The result of combined analysis of variance showed there were significant differences at 1% level between the ecotypes for all traits except thousand kernel weight in their reaction to drought stress. Drought stress caused decrease in stem height, root length, pod number per plant, seed number per pod, seed number per plant, biomass and grain yield, significantly. Ecotype Byghout produced the most biomass (by an average of 82.345 g/m2) and grain yield (by an average of 35.038 g/m2) over all irrigation levels. Means comparisons showed that ecotypes Ghareaghaj and Byghout (respectively) was more stable in biomass production as well as ecotypes Byghout and Saghazchi (respectively) was more stable in grain yield production across all irrigation levels. In general, these ecotypes that were less affected by drought stress can be used as promising genotypes in future breeding programs with the objective of enhanced drought resistance.