پديد آورندگان :
ولي، عباسعلي دانشگاه كاشان - دانشكده منابع طبيعي و علوم زمين - گروه علوم مهندسي بيابان , موسوي، حجت دانشگاه كاشان - دانشكده منابع طبيعي و علوم زمين - گروه جغرافيا و اكوتوريسم , زماني، اسماعيل دانشگاه كاشان - دانشكده منابع طبيعي و علوم زمين - گروه علوم بيابان
كليدواژه :
گردوغبار , عناصر اقليمي , پوشش گياهي , تحليل رگرسيون , يزد
چكيده فارسي :
گرد و غبار به‌عنوان يكي‌از مخاطرات محيطي مناطق خشك و ازجمله ايران مركزي باعث ايجاد معضلات زيست‌محيطي بسيار شده‌است كه لزوم مطالعه و مديريت بحران آن را در مجامع علمي و اجرايي تاييد مي‌كند. پژوهش حاضر سعي دارد تأثيرسنجي عناصر اقليمي دما، بارش، رطوبت‌نسبي، تبخير و تعرق و همچنين پوشش گياهي را بر فراواني وقوع گردوغبارهاي استان يزد در دوره 5 ساله (2009 تا 2014) ارزيابي كند. لذا پس‌از تعيين ايستگاه‌هاي سينوپتيك، اقدام به استخراج داده‌هاي گردوغبار براساس كد پديده‌هاي هواي حاضر و مقادير عناصر اقليمي نمود و در گام بعد مبادرت به پهنه‌بندي فضايي آنها ازطريق روش‌هاي زمين آمار كرد. سپس داده‌هاي نمايه EVI از تصاوير MODIS با رعايت اصل تطابق زماني استخراج گرديد. نهايتاً جهت تخمين احتمال وقوع گردوغبار، انواع روش‌هاي رگرسيون ساده و چندگانه برازش داده شد و مناسبترين روابط با ارزش رجحاني بالاتر گزارش گرديد. نتايج نشان داد بيشترين رابطه معني‌دار بين فراواني كل گردوغبار با تبخيروتعرق و رطوبت‌نسبي با ضريب تبيين 0/937 و 0/614 و انحراف برآورد 24/104 و 92/477 در سطح 99 و 95 درصد وجود دارد. همچنين حداكثر رابطه معني‌دار گردوغبارهاي خارجي با تبخير و تعرق و رطوبت نسبي با ضريب تبيين 0/968 و 0/621 و خطاي برآورد 0/173 و 75/427 در سطح 99 و 95 مشاهده شد. گردوغبارهاي داخلي با تبخيروتعرق و حداكثر دما با ضريب تبيين 0/770 و 0/371 و خطاي برآورد 15/751 و 0/642 در سطح 95 درصد رابطه معني‌دار دارد. نتايج رابطه‌سنجي گردوغبارهاي كل، خارج و داخلي با عناصر اقليمي و پوشش گياهي براساس روش اينتر حاكي‌از ارتباط معني‌دار آنها به‌ترتيب با ضريب تبيين 0/944، 0/985 و 0/956 و خطاي برآورد 18/13713، 24/55551 و 10/49989 در سطح 99 و 95 درصد مي‌باشد كه نشان‌از عملكرد سيستماتيك عناصر اقليمي و پوشش گياهي در وقوع گردوغبار است.
چكيده لاتين :
Introduction
Dust storms as one of the environmental hazards of the arid regions of the globe, including the southern, southwestern, eastern and central parts of Iran, has caused many environmental problems that confirm the need for studying and crisis managing its in scientific and executive congresses. Therefore, the present study attempts to evaluate the effects of climate elements on temperature, precipitation, humidity, evapotranspiration and vegetation index on the frequency of dust storms in Yazd province during the period of 5 years (2009-2014).
Data and Methodology
So, after determining the synoptic stations of the area, the dust data were extracted based on the code of the present weather phenomena and the values of the climatic elements. In the next step, their spatial zonation was determined through the interpolation method. Then, using the MODIS images, EVI index data were calculated according to the principle of time matching. Finally, a variety of simple and multiple regression models were fitted to estimate the occurrence frequency of dust, and the most appropriate relationships with higher preference values were reported.
Findings and Conclusions
The results showed that there was a significant relationship between the total dust with evapotranspiration and relative humidity with a R square of 0.973 and 0.614 and the standard deviation of 24.104 and 92.477 at sig. level of 99% and 95%. Also, there is the maximum significant relation between external dust with evapotranspiration and relative humidity with a R square 0.968 and 0.621, and the standard deviation was estimated to be 0.173 and 75.427 at sig. level of 99% and 95%, respectively. Internal dusts with evapotranspiration and maximum temperature with a R square of 0.770 and 0.377 and standard deviation of 15.1751 and 64.22 have a significant relationship with sig. level of 95%. The results of the total, external and internal dust storms with climatic elements and vegetation cover showed a significant correlation with the R square of 0.994, 0.988 and 0.956 and the standard error of estimation of 18.13713, 24.2555551 and 10.49989 at sig. level of 99% and 95%, respectively, which indicates the systematic function of climatic elements and vegetation cover in the occurrence of dust.
