پديد آورندگان :
سهرابي، سمانه دانشگاه شهيد بهشتي تهران - پژوهشكده علوم محيطي - گروه كشاورزي اكولوژيك , ويسي، هادي دانشگاه شهيد بهشتي تهران - پژوهشكده علوم محيطي - گروه كشاورزي اكولوژيك , خوشبخت، كورس دانشگاه شهيد بهشتي تهران - پژوهشكده علوم محيطي - گروه كشاورزي اكولوژيك , آلابان، توماس موسسه ملي تحقيقات كشاورزي فرانسه
كليدواژه :
بوم نظام كشاورزي , تحليل تصميم گيري چند معياره , خدمات اكوسيستمي , فرآيند تحليل شبكه
چكيده فارسي :
سابقه و هدف
پايداري بوم نظام هاي كشاورزي وابسته به توانايي آن ها در عرضه مجموعه ي كاملي از خدمات چندگانه بوم سازگاني (اكوسيستمي) به جاي خدمات توليدي صرف است. بوم نظام ها همچنين بايد شبكه اي از خدمات تنظيمي و حمايتي مانند حاصل خيزي خاك، مهار و مديريت (كنترل) آفات و گرده افشاني را فراهم سازند. در اين رابطه، بوم نظام هاي مختلف كشاورزي براي ايجاد تعادل بين خدمات چندگانه اكوسيستمي توسعه يافته اند. بر اين مبنا، هدف اين تحقيق ارزيابي بوم نظام هاي مختلف (صنعتي، ارگانيك و رايج) از لحاظ توليد خدمات اكوسيستمي در ارتباط با معيارهاي پايداري كشاورزي با استفاده از فرايند تحليل شبكه بود. در اين بررسي، چارچوب بوم شناختي (اكولوژيكي) –اجتماعي توسعه يافته توسط لسكورت براي مديريت زيست بومي بوم نظام هاي كشاورزي استفاده شد. اين مدل به بازنمايي نظام مند و شفاف سامانه اجتماعي-بوم شناختي و ارتباطات پوياي بين آن ها مي پردازد. اين مدل همچنين نشان مي دهد كه چگونه فعاليت هاي مديريتي با اثرگذاري هاي چندگانه، مي تواند زمينه توليد خدمات مختلف را فراهم سازد. با استفاده از اين چارچوب، رابطه هاي خدمات اكوسيستمي بر مبناي دو نوع ساز و كار اثرگذار بر اين رابطه ها گروه بندي مي شود: 1) اثرات محرك ها (بوم نظام هاي صنعتي، ارگانيك و رايج) بر خدمات چندگانه اكوسيستمي و 2) تعامل ميان خدمات اكوسيستمي.
مواد و روش ها
در اين بررسي، از فرايند تحليل شبكه اي براي مقايسه بوم نظام هاي مختلف در رابطه با خدمات اكوسيستمي طي چهار مرحله استفاده شد: طراحي شبكه شامل تعيين مولفه هاي اصلي بوم نظام و رابطه هاي بين آن ها (بوم نظام هاي كشاورزي و شاخص هاي مرتبط با خدمات اكوسيستمي)؛ 2) ارزيابي مقايسه اي اهميت نسبي مولفه ها بر مبناي نظرهاي كارشناسان و كشاورزان؛ 3) محاسبه بردار اولويت ها و تلخيص اهميت كلي مولفه ها (بوم نظام ها) در نظام كشاورزي؛ و 4) اعتبار بخشي به نتايج از طريق گروه كارشناسان.
نتايج و بحث
نتايج تحقيق در رابطه با شاخص هاي مرتبط با خدمات اكوسيستمي از نظر پاسخگويان نشان داد كه شاخص هاي فرآيندي و ساختاري آب و حفاظت خاك در كنار شاخص خدمت توليدي (غذا) سنگ بناي يك نظام كشاورزي متعادل و پايدار هستند و بر همين مبنا بوم نظام هاي ارگانيك و صنعتي را بر بوم نظام سنتي برتر معرفي كرده اند. موضوعي كه توسط برخي محققان نيز اشاره شده است. همچنين نتايج نشان داد كه خدمات توليدي، حمايتي، تنظيمي و فرهنگي به ترتيب بالاترين اولويت را در يك نظام متعادل و پايدار كشاورزي داشتند. موضوع مهم ديگر در اين نتايج اهميت بالاي شاخص آب و توليد در رابطه با خدمات اكوسيستمي چهارگانه بود و همچنين مناسب ترين بوم نظام ها ارگانيك و صنعتي بود كه اهميت تلفيق آن ها را در يك بوم نظام مطلوب مي رساند.
نتيجه گيري
بنابر نتايج و در هماهنگي با نظريه هاي (Pretty et al. (2011 مي توان استدلال كرد كه كشاورزي فشرده پايدار مي تواند راه كار مناسبي براي ايجاد تعادل در بين خدمات اكوسيستمي در بوم نظام هاي كشاورزي باشد. در همين زمينه همچنين كياني و همكاران ضمن بررسي شرايط استان هاي مختلف كشور از نظر پايداري توليد، تصريح مي كنند كه اگرچه فشرده سازي در كشاورزي ايران در طي 5 دهه گذشته افزايش يافته است، اما شاخص هاي مرتبط با ثبات و پايداري توليد كاهش يافته است؛ بنابراين تنها راه تامين نياز غذايي جمعيت آينده كشور افزايش كارآيي استفاده از نهاده ها و حركت به سمت فشرده سازي پايدار مي باشد كه در آن ضمن توجه به مسئله هاي محيط زيستي مانند حفاظت آب و خاك، شاخص هاي توليدي نيز اهميت فراواني دارند.
چكيده لاتين :
Introduction
The sustainability of agro-ecosystems depends on their ability to deliver an entire package of multiple ecosystem services (ES), rather than provisioning services alone. They must also provide a web of supporting and regulating services, such as soil fertility, pest control and pollination. In this sense, various farming systems have been developed to achieve a balance between the provisions of multiple ES. The present study aims to assess the alternative agro-ecosystems (e.g. industrial, organic and conventional) in terms of the provisions of ecosystem services in agriculture using the analytical network process (ANP). This study applies a social ecological framework developed by Lescourret et al. (2015) for the service-based management of agroecosystems, specified through an explicit and symmetric representation of the ecosystem and the social system, and the dynamic links between them. It also displays how management practices, with their multiple effects, could drive the provision of multiple services. Based on this framework, ecosystem service relationships are classified based on the two types of mechanisms causing them: (1) effects of drivers (i.e. organic, industrial and conventional farming systems) on multiple ecosystem services and (2) interactions among ecosystem services. Alternative agroecosystems can drive change in one or more ecosystem services.
Material and methods
In this study, an analytical network process (ANP) was used to compare different farming systems in terms of ecosystem services. The process consists of four steps:(1) network design, including the importance of the e summarizing the overall importance of the elements in the agriculture system; and (4) validation of the results through an expert-panel evaluation.
Results and dissuasion
Results regarding ecosystem services revealed that indicators of water and soil conservation, alongside food production are the millstone in a sustainable and balanced agroecosystem. In this sense, the results showed the priority of industry farming systems and in comparison with other systems in agreement with Andersen et al. (2013) and Letourneau and Bothwell (2008). Results reveal that among the four categories of ecosystem services, the production services group had the highest rate, and then, supportive, regulatory and cultural services.Water and production indictors also rated the highest regarding ecosystem service as well as organic and industry farming systems. This implies the importance of the integration of farming systems.
Conclusion
Based on the results and consistent with Pretty et al. (2011), sustainable intensification is recommended to balance providing an entire package of multiple ecosystem services. Kiani et al. (2015) have analyzed the conditions of Iranian provinces in terms of production sustainability, and have concluded that in spite of the growing intensity in Iranian agricultural systems over the past five decades, the index related to the stability and sustainability of production has decreased. This is why, enhancing the input efficiency and extension sustainable intensification will be the only solution to feeding the growing population of Iran in the future, while still addressing environmental issues such as water conservation.
