ميزان آلودگي دو فلز سرب و نيكل در رسوبات و ريشه و برگ گياه چندل در تالاب بين‌المللي خور آذيني در ايران

The concentration of Lead and Nickel in the sediment and root and leaves of Rhizophora mucronata in Khore Azini international wetland, Iran

منطقه سيريك و تالاب بين‌المللي خورآذيني، تنها رويشگاه منحصربه‌فرد چندل در ايران است. علي‌رغم مطالعات متعدد روي زيست‌بوم مانگرو در كشور، متاسفانه اغلب اين مطالعات در مورد گونه حرا بوده و به دليل محدوديت دسترسي و سختي نمونه‌برداري، تاكنون مطالعه‌اي در مورد ميزان آلودگي به فلزات سنگين در جامعه گياهي چندل در اين منطقه صورت نگرفته است. بدين منظور در پاييز 1395، با انجام بازديدهاي ميداني به‌وسيله قايق، 27 نمونه رسوب و 27 نمونه از برگ و 27 نمونه ريشه گياه چندل از 9 ايستگاه نمونه­برداري در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در هر ايستگاه، برداشت گرديد و بعد از عصاره‌گيري، غلظت سرب و نيكل آن به‌وسيله دستگاه جذب اتمي، اندازه‌گيري شد. ميانگين (sd±) غلظت سرب و نيكل در رسوبات به ترتيب 2.26±13.06 و 6.99±63.82 و در برگ 2.22±4.74 و 0.57±2.96 و در ريشه 2.52±9.12 و 4.29±8.57 ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن خشك به دست آمد. ميانگين غلظت سرب و نيكل در برگ و ريشه و غلظت نيكل در رسوبات از استاندارد بالاتر است. شاخص مولر، سرب و نيكل را در كلاس غير آلوده و شاخص ضريب آلودگي، سرب و نيكل را در كلاس آلودگي متوسط قرارداد. بالا بودن ميزان آلودگي به سرب و نيكل را مي­توان به اسكله صيادي موجود در خورآذيني و تردد شناورهاي صيادي، قاچاق و تخليه تركيبات نفتي همچنين استقرار صنايع نفت، گاز و پتروشيمي در خط ساحلي اين ناحيه نسبت داد. با توجه به بالا بودن ميانگين غلظت نيكل در رسوبات و برگ و ريشه چندل در اين منطقه و با توجه به اهميت اقتصادي و اكولوژيكي زيستگاه­هاي مانگرو و آسيب‌پذير بودن آن‌ها لازم است روند ورود فلزات سنگين به منطقه تحت كنترل و پايش قرار بگيرد.

The Ciric and Khore Azini international wetland is the only unique habitat of Rizophora mucronata in Iran. Due to the limited access and difficulty of sampling, a study has not been done about the amount of heavy metal contamination in the plant community in this region. For this purpose, in 2016, 27 sediments, leaves and roots were sampled from 9 stations with three replications at each station by boats. After extraction, lead and nickel concentrations were measured by atomic absorption. The mean (±SD) lead and nickel concentrations in sediment were 13.06 ± 2.62 and 63.82 ± 6.99, in the leaves 4.24 ± 2.22 and 2.96 ± 0.57 and in the root 9.12 ± 2.52 and 8.57 ± 4.29 mg/kg dry weight, respectively. The mean lead and nickel concentrations in leaves and roots also, the mean nickel concentration in the sediments is higher than the standard threshold. According to the muller index, lead and nickel concentrations are in the non-contaminated class and based on the pollution coefficient, have a moderate contamination coefficient. The lead and nickel contamination attributed to the fishing boat and vessels, oil discharging, gas and petrochemical industries on the coastline. Due to the mean nickel concentrations in sediments, leaves and roots in this region and due to the economic and ecological importance of mangrove habitats and their vulnerability, it is necessary that the heavy metals pollution in this area to be controlled and monitored.