نقش محرك‌هاي زيستي ساليسيليك‌اسيد، سيمواستاتين و ايندول‌بوتيريك‌اسيد بر باززايي و برخي ويژگي‌هاي ريختي و فيزيولوژيكي مرزۀ اوراماني (Satureja avromanica Maroofi) در شرايط درون‌شيشه‌اي (in vitro)

Biostimulants effect of salicylic acid, simvastatin and indole butyric acid on regeneration and some of morphological and physiological characteristics of Satureja avromanica Maroofi. under in vitro conditions

­مرزۀ اوراماني (Satureja avromanica Maroofi) از گياهان دارويي اندميك و در معرض خطر انقراض ايران است. به‌منظور تكثير درون‌شيشه‌اي (in vitro) اين گياه، آزمايشي در دو مرحله انجام شد: مرحلۀ اول به‌شكل فاكتوريل بر پايۀ طرح كاملاً تصادفي اجرا شد. فاكتور اول، چهار غلظت سيمواستاتين (صفر، 5، 10 و 20 ميكرومولار) و فاكتور دوم، چهار غلظت ساليسيليك‌اسيد (صفر، 1/0، 3/0 و 5/0 ميلي‌مولار) بود. نوك شاخساره به عنوان ريزنمونه و محيط‌كشت پايۀ موراشيگ و اسكوگ (MS) به عنوان محيط‌كشت ثابت تمام تيمارها در نظر گرفته شد. پس‌از 45 روز از كشت ريزنمونه‌ها، صفت‌هاي درصد زنده‌ماني ريزنمونه‌ها، درصد وزن خشك، تعداد و طول شاخه‌هاي باززايي‌شده، سطح برگ، ميزان كلروفيل a، b و كل، ميزان كاروتنوئيد، پرولين، فنول كل و پروتئين محلول كل ارزيابي شدند. در مرحلۀ دوم، تأثير سه غلظت ايندول‌بوتيريك‌اسيد (صفر، 5/0 و 1 ميكرومولار) بر صفت‌هاي درصد نمونۀ ريشه‌دار‌شده، طول و تعداد ريشه ارزيابي شد. نتايج نشان دادند ريزنمونه‌هايي كه تحت‌تأثير اثر متقابل غلظت‌هاي زياد سيمواستاتين و ساليسيليك‌اسيد قرار مي‌گيرند، از بين مي‌روند. بيشتر صفت‌هاي ارزيابي‌شده به‌طور معناداري تحت‌تأثير هر دو تركيب قرار گرفتند. بيشترين ميانگين درصد وزن خشك، پرولين و فنول كل در تيمار 3/0 ميلي‌مولار ساليسيليك‌اسيد+5 ميكرومولار سيمواستاتين و بيشترين طول شاخه در تيمار 10 ميكرومولار سيمواستاتين مشاهده شد. بيشترين سطح برگ، ميزان كلروفيل، كاروتنوئيد و پروتئين محلول در تيمار 20 ميكرومولار سيمواستاتين به دست آمد. در بين تيمارهاي اعمال‌شده براي تحريك ريشه‌زايي، تيمار 5/0 ميكرومولار IBA مؤثرترين تيمار بود.

Satureja avromanica Maroofi. is an endemic and endangered medicinal plant. In order to in vitro propagation of this plant, an experiment was performed in two phase. The first phase was performed as a factorial based on completely randomized design. The first factor included four concentrations of simvastatin (0, 5, 10 and 20 µmol) and second factor included four concentrations of salicylic acid (0, 0.1, 0.3 and 0.5 mmol). Shoot tips were used as micro explants and MS culture media was used as stock culture media for all treatments. After 45 days from culture of micro explants, viability of micro explants, percentage of dry weight, number and length of stem, leaf area, content of chlorophyll a, b and total chlorophyll, carotenoid, proline, total phenol and total soluble protein were evaluated. In the second phase, the effects of three levels of IBA (0, 0.5 and 1 μmol) on percentage of rooted sample, root length and number of roots were investigated. Results indicated that micro explants that were subjected under interaction of high concentrations of simvastatin and salicylic acid were burned. The most of studied traits were affected significantly by simvastatin and salicylic acid. Maximum mean of dry weight percentage, proline and total phenol were observed in explants treated with 0.3 mmol SA+ 5µmol SS. The highest of stem length was related to 10 µmol SS treatment and the maximum of chlorophyll, carotenoid and total soluble protein were observed in explants treated with 20 µmol SS. Among the applied treatments for stimulation of rooting, 0.5 μmol IBA was the most effective treatment.