پهنه‌بندي باران موثر در استان خوزستان تحت كشت گندم ديم پاييزه

Effective Rain Zoning In Khuzestan Province under Autumn Rainfed Wheat Cultivation

به‌منظور انجام پژوهش حاضر از داده‌هاي هواشناسي 12 ايستگاه سينوپتيك استان خوزستان با طول دوره آماري 20 ساله (2018-1999) استفاده گرديد. ابتدا با استفاده از نرم افزار CROPWAT، باران موثر از سه روش USDA، FAO و فرمول تجربي توسعه يافته برآورد گرديد. با استفاده از نرم افزار AquaCrop، تبخير تعرق واقعي گندم ديم در محدوده مطالعاتي محاسبه و ميزان باران موثر به دست آمد. سپس با استفاده از نرم افزار ArcGIS پهنه‌بندي باران موثر در ايستگاه‌هاي مورد بررسي در شش ماه نوامبر، دسامبر، ژانويه، فوريه و مارس رسم گرديد. نتايج خطاي نسبي (RE) نشان داد كه در سه ماه پر بارش نوامبر، دسامبر و ژانويه، به ترتيب روش تجربي با ميانگين خطاي 9/8- درصد، FAO با 21/7- درصد و تجربي با 12/9 درصد بهترين برآورد باران موثر در مقايسه با روش حل معكوس را داشته‌اند. در ماه‌هاي كم بارش فوريه و مارس، روش USDA به ترتيب با ميزان خطاي 48/6- درصد و 51/6- درصد، بهترين برآورد باران موثر اين سه روش در مقايسه با روش حل معكوس داشته اند. نقشه پهنه‌بندي برآورد باران موثر نيز نشان داد كه در ماه‌هاي پر بارش و زماني كه گياه تحت رشد اوليه قرار دارد، با حركت از سمت شمال استان به قسمت جنوبي، بر مقدار باران موثر افزوده مي‌گردد. نتيجه گيري كلي نشان مي‌دهد كه درصد اعتماد به روش‌هاي تجربي كم بوده و با محاسبه دقيق باران موثر و تغيير تاريخ كشت در سطح كشور مي‌توان بهره‌وري و توليد محصولات ديم را افزايش داد.

The meteorological data of 12 synoptic stations of Khuzestan province with a 20-year statistical period (1999-2018) were used to perform the present study. First, using CROPWAT software, the effective rainfall was estimated from three methods USDA, FAO and the developed experimental formula. Using AquaCrop software, real transpiration evaporation of rainfed wheat in the study area was calculated and effective rainfall amount was obtained. Then, using ArcGIS software, effective rainfall zoning at the stations studied was drawn in November, December, January, February and March. Relative error (RE) results showed that in the three most rainy months of November, December and January, the best estimation of rain was the experimental method with mean error of -8.8 percent, FAO with -21.7 percent and experimental with 12.9 percent, respectively compared to the inverse solution method. In the low rainfall months of February and March, the USDA method had the best estimation of the effective rain of these three methods with the inverse solution method with -48.6 percent and -51.6 percent, respectively. The zoning map of the estimated effective rainfall also showed that in the rainy months and when the plant is in early growth, the amount of effective rainfall increases by moving from the north side of the province to the southern part. The overall results show that the percentage of confidence in the experimental methods is low and by calculating the effective rainfall and changing the date of cultivation at the country level can increase the productivity and production of rainfed crops.