تحليل توزيع فضايي و دسترسي به مدارس در منطقه 20 شهرداري تهران

Analysis of spatial distribution and access to schools in district 20th of Tehran municipality

توزيع فضايي متوازن و متناسب امكانات و خدمات آموزشي در برنامه ­ريزي شهري اهميت زيادي دارد، زيرا تنها در صورت وجود تعادل در توزيع خدمات و كاربري­ها، اين امكان براي اقشار مختلف فراهم مي­گردد كه از آنها بهره مطلوب ببرند. هدف اين تحقيق تحليل الگوي پراكندگي مدارس سطح آموزش عمومي و كيفيت دسترسي مفيد به آنها در منطقه 20 شهرداري تهران بوده است. روش تحقيق، توصيفي – تحليلي و مبتني بر داده­ ها و اطلاعاتي بوده كه ادارات آموزش و پرورش در اختيار قرار داده اند. در تحليل الگوي توزيع فضايي از تكنيك هاي شاخص نزديك­ ترين همسايگي، تحليل خوشه اي چند فاصله ­اي و شاخص موران استفاده شده و تحليل دسترسي ­ها به كمك تكنيك بافري در سيستم اطلاعات جغرافيايي و استفاده از معيارهاي دسترسي مفيد وزارت آموزش و پرورش صورت گرفته است. يافته­ هاي تحقيق نشان دادند كه توزيع فضايي مدارس در سطوح مختلف اعم از ابتدايي، متوسطه دوره اول، متوسطه دوره دوم، و هنرستان­ ها و مراكز كاردانش، الگوي نامطلوب خوشه­ اي داشته و توزيع مدارس آموزش عمومي (ابتدايي و متوسطه دوره اول) بيشتر از مدارس تخصصي (متوسطه دوره دوم، هنرستان ها و مراكز كاردانش) از الگوي خوشه­اي تبعيت كرده است. 9/29 درصد از مساحت منطقه تحت دسترس مفيد مدارس ابتدايي پسرانه قرار نداشته و حوزه خارج از دسترس مفيد مدارس ابتدايي دخترانه، متوسطه پسرانه دوره اول و متوسطه دخترانه دوره اول نيز به ترتيب 6/27، 7/13و 3/7 درصد بوده است. در حالي كه برخي قسمت­ها در خارج از حوزه دسترس مدارس قرار داشته ­اند، در قسمت هاي قابل توجهي نيز حوزه­ هاي دسترس حتي تا 5 حوزه براي مدارس سطح ابتدايي و 7 حوزه براي مدارس متوسطه دوره اول با يكديگر همپوش بوده ­اند. اين موضوع نيز بيانگر توزيع فضايي نامتوازن مدارس در منطقه است.

In urban planning, proper distribution of facilities and educational services is important, because only if there is an equity in the distribution of services and land uses, it will be possible for all residents to take advantage from them. The purpose of this paper is to investigate the spatial distribution of schools and the accessibility of households to public education schools in 20th district of Tehran. The research method was descriptive-analytical based on the data and information provided by the education departments. In order to analyzing the spatial distribution of schools we used spatial analysis models in GIS including the nearest neighboring index; multi-spatial analysis and Moran index. Buffer technique has been used to analyze access to public education schools. Findings showed that all the schools at different levels from primary, secondary, to vocational schools had a cluster pattern of spatial distribution. The distribution of public education schools (primary and first period of secondary schools) had a more clustered pattern compared to the specialized schools. 29.9% of the area was not inside the access area of boys' elementary schools. The out of access area of girls' elementary schools, first period boys' high schools and the girls' ones were 6,27, 13/7 and 3/7 percent respectively. While some parts of the study region were outside of schools access areas, In some other parts, 5 access areas of elementary schools and 7 access area of first period high schools were overlaid. This also reflects the unequal spatial distribution of schools in the region.