پديد آورندگان :
فلاح زاده، مونا دانشگاه آزاد اسلامي واحد نجف آباد - دانشكده علوم انساني - گروه جغرافيا , رضايي، پرويز دانشگاه آزاد اسلامي واحد رشت - دانشكده علوم انساني - گروه جغرافيا , اسلاميان، سعيد دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده كشاورزي - گروه مهندسي آب , عباسي، عليرضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد نجف آباد - دانشكده علوم انساني - گروه جغرافيا
كليدواژه :
شاخص بارش استانداردشده , شاخص‌هاي پيوند از دور , تحليل عاملي , همبستگي , حوضه قره‌قوم
چكيده فارسي :
اهداف و زمينه‌ها: خشكسالي از ويژگيهاي طبيعي است و در هر منطقه اي كه به وقوع مي پيوندد منجر به ضررهاي اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي ميشود. هدف از پژوهش حاضر، بررسي ارتباط الگوهاي پيوند از دور و خشكسالي در حوضه قره قوم بود.
روش‌شناسي: داده هاي بارش 30 ايستگاه باران سنجي و سينوپتيك و نيز داده هاي مربوط به 32 نمايه عددي پيوند از دور از سايت نوآ طي دوره آماري 2013-1987 اخذ شد. داده هاي شاخص بارش استانداردشده در مقياس 9 تا 48ماهه با روش تحليل عاملي گروه بندي و ايستگاه هاي داراي رفتار مشابه در پهنه مطالعاتي شناسايي شد. سپس رابطه ميانگين شاخص خشكسالي هر پهنه با تك‌تك الگوهاي پيوند از دور به‌صورت همزمان و با تأخير 6 و 9ماهه از طريق روش آماري همبستگي ارزيابي شد.
يافته‌ها: الگوي چندمتغيره انسو نوسان دههاي اقيانوس آرام، نوسان جنوبي، نينو 4/3 و 3 بيشترين همبستگي معنيدار را با مقياس‌هاي شاخص بارش استانداردشده داشتند. همبستگي تأخير زماني 6ماهه شاخص خشكسالي با چهار عامل (كل حوضه) شاخص خشكسالي با شاخص نينو 4، 4/3 و 3، چندمتغيره انسو، نوسان مادن جوليان در مناطق 20، 70، 80، 100 درجه شرقي ارتباط مستقيم و با شاخص آرام شرقي، نوسان جنوبي و مادن جوليان در مناطق 160 درجه شرقي، 120 و 40 درجه غربي داراي رابطه معكوس معني دار بود. چهار عامل (كل ايستگاههاي حوضه) تأخير زماني 9 ماهه شاخص خشكسالي ارتباط معكوس معني دار با شاخص آرام شرقي، نوسان جنوبي و نوسان مادن جوليان در مناطق 120 و 40 درجه غربي نشان داد و با شاخص نينو 3، چند متغيره انسو و نوسان مادن جوليان در مناطق 70، 80 و 100 درجه شرقي داراي رابطه مستقيم معني دار داشت.
نتيجه‌گيري: ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﯽداري ﺑﯿﻦ الگوهاي ﭘﯿﻮﻧﺪ از دور ﺑﺎ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽﻫﺎي حوضه قره‌قوم وﺟﻮد دارد.
چكيده لاتين :
Aims & Backgrounds Drought is a natural feature of an area and its occurrence in each region can
lead to economic, social and environmental losses. The aim of the present study was to investigate the
relationship between the teleconnection patterns with drought in the Qara-Qom basin.
Methodology The precipitation data of 30 rain gauge and synoptic stations and the data of 32 numerical
indexes of teleconnection from NOAA site were obtained during 1987-2013. The data of standardized
precipitation index in the 9 to 48-month scale were classified by factor analysis and the stations with
similar behavior were identified in the study area. Then, the relationship between the average drought
index of each area with each of the teleconnection patterns was evaluated simultaneously with a delay of
6 and 9 months through the correlation statistical method.
Findings The multivariate ENSO index, the decadal oscillation of Pacific ocean, southern oscillation,
Nino 4, ¾ and 3 had the most significant correlation with the standardized precipitation index scales.
Also, there was a direct correlation between the 6-month delayed drought index (With four factors of
drought index) with Nino 4, 3/4 and 3, multivariate ENSO, Madden Julian oscillation in the regions of
20°, 70°, 80°, 100 ° east, and there was a significant inverse correlation between the 6-month delayed
drought index with the east pacific index, the southern and Madden Julian oscillations in the regions of
160° East, 120° and 40° West. Four factors of the 9-month delayed drought index (total basin stations)
had a significant inverse correlation with the east Pacific index, southern and Madden Julian oscillations
in the regions of 120° and 40° West, and it had a significant direct relationship with the index of Nino
3, the multivariate ENSO and the oscillation of Madden Julian in the regions of 70°, 80° and 100° East.
Conclusion There is a relationship between the teleconnection patterns and droughts in Qara-Qom
basin.
