پديد آورندگان :
دادبود، عبدالرضا دانشگاه اصفهان - دانشكده علوم جغرافيايي و برنامه ريزي - گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري , زنگي آبادي، علي دانشگاه اصفهان - دانشكده علوم جغرافيايي و برنامه ريزي - گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري
كليدواژه :
آسيب‌پذيري , شاخص‌هاي كالبدي , زلزله , شهر گرگان
چكيده فارسي :
اهداف و زمينه‌ها: شاخص‌هاي كالبدي بافت‌هاي شهري از جمله قدمت ساختمان‌ها، ريزدانگي، تعداد طبقات و نوع مصالح ساختماني، نقش تعيين‌كننده‌اي در شدت و ميزان آسيب‌پذيري در مواجهه با زلزله دارند. بسياري از شهرهاي ايران روي پهنه‌هاي با خطر نسبي متوسط و زياد زلزله واقع شده‌اند. از اين رو، توجه به كيفيات عناصر و شاخص‌هاي كالبدي فضاهاي شهري مي‌تواند از بروز فجايع محيطي در شهرها به نحوي چشمگيري بكاهد. پژوهش حاضر با هدف تعيين پهنه‌هاي آسيب‌پذير بافت شهر گرگان از لحاظ شاخص‌هاي كالبدي از طريق مدل‌هاي مكان‌مند و همينطور اولويت‌بندي شاخص‌هاي كالبدي تأثيرگذار بر آسيب‌پذيري آن انجام شد.
روش‌شناسي: پژوهش از نوع كاربردي و روش آن، توصيفي-تحليلي است. روش جمع‌آوري داده‌هاي پژوهش به صورت اسنادي است. براي تعيين وضعيت آسيب‌پذيري كالبدي بلوك‌هاي شهري در گرگان از چهار دسته معيار بهره برده شد. در هر دسته معيار، شاخص‌هاي موردنظر با استفاده از مدل AHP، ANP و VIKOR مورد ارزيابي قرار گرفت. در نهايت با استفاده از مدل VIKOR با هم تركيب و لايه نهايي آسيب‌پذيري كالبدي شهر گرگان محاسبه گرديد.
يافته‌ها: بيشترين ميزان آسيب‌پذيري از لحاظ كالبدي مربوط به مناطق مركزي و تا حدودي جنوبي شهر گرگان بود و مناطق شرقي و غربي و تا حدودي شمال شهر از وضعيت بهتري برخوردار بودند. شاخص‌هاي مصالح (0/452)، قدمت ابنيه (0/243)، تعداد طبقات (0/176) و ريزدانگي (0/126)، به‌ترتيب بيشترين تأثير در ارزيابي آسيب‌پذيري شهري گرگان را داشتند.
نتيجه‌گيري: مركز شهر گرگان به دليل تمركز بافت تاريخي و فرسوده آسيب‌پذير است و مصالح ناپايدار، بيشترين تأثير را بر آسيب‌پذيري آن دارد. در مقابل، بافت شمالي و غربي شهر گرگان به خاطر نوسازبودن و تعريض معابر از وضعيت بهتري برخوردار است.
چكيده لاتين :
Introduction and Background Physical indicators of urban texture such as the age of buildings,
microstructure, number of floors and type of building materials have a determinant role in the intensity
and extent of the cities vulnerability in the face of earthquakes. Many Iranian cities are located on areas
with moderate and high risk of earthquakes. Hence, Special attention to the elements qualities and
physical indicators of urban spaces can dramatically reduce the incidence of environmental disasters
in Iranian cities. The Gorgan city has 360,000 inhabitant’s population and 3,600 hectares’ area in 2016
that is located on earthquake areas with a relatively high risk. Accordingly, the present research, seeks to
vulnerable zones determination of Gorgan city texture in terms of physical indicators and prioritization
of affecting physical indicators on its vulnerability.
Methodology The research is applied and method is descriptive-analytical. The method of data
collection is documentary. Four categories of criteria were used to determine the physical vulnerability
of urban blocks in Gorgan. For each criterion, the indices were evaluated using AHP, ANP and VIKOR
models. Finally, using the VIKOR model, the final composition and physical layer of physical vulnerability
of Gorgan were calculated. For this purpose, this study have used models such as AHP, ANP and VIKOR.
Findings Based on VIKOR model results, the highest degree of physical vulnerability is belonging to the
central and somewhat southern regions of the city of Gorgan. Meanwhile, the eastern, western and north
parts of the city have a better condition. Based on ANP model results, material, building age, number
of classes and micro fracture indices, have the highest impact on urban vulnerability assessment of
Gorgan, respectively. However, the value of each of these indicators is 0/422, 0/224, 0/176, and 0/126
respectively.
Conclusion The center of the city of Gorgan is more vulnerable than its surroundings. This is due to
worn-out and old materials of city center. On the other hand, the northern and western texture of Gorgan
are in the better situation.
